Wiskundemeisjes

Kees Vuik koos vorig jaar Gene Golub als zijn favoriete (nog levende) wiskundige. Helaas overleed Golub nog geen twee maanden later. Op 29 februari van dit jaar zou hij negentien zijn geworden (!). Ter gedenkenis aan Gene en om zijn leven en werk te vieren, worden op zijn verjaardag overal ter wereld activiteiten georganiseerd. Op Gene Golub around the world is een overzicht te vinden. In elk werelddeel (behalve op Antarctica) is er wel iets te doen. Op de lange lijst steden als Stanford, Shanghai, Stellenbosch, Rio de Janeiro, Adelaide en Oxford prijkt ook het Nederlandse Delft.

Kees Vuik organiseert deze dag met voordrachten over PageRank, lineaire stelsels, de gradiëntenmethode en nog veel meer numerieke wiskunde. Geïnteresseerden zijn welkom en vinden hier alle informatie.

Tenslotte nog een grapje. Golub schreef samen met Charles van Loan het standaardwerk Matrix Computations. Dat levert al snel zoiets op...

Schooltelevisie is helemaal 2008: sindskort bieden ze op hun site allerlei fragmenten aan, met daarbij de mogelijkheid om de fragmenten embedded op je eigen site te zetten. De filmpjes laden wat trager dan de bekende YouTube-filmpjes, maar ze zijn ook veel mooier van kwaliteit. De wiskundemeisjes hebben gelijk hun eigen columns bij in de media gezet. Zoals deze column over het kiezen van de beste partner of taart. Misschien is dit een goed moment om te vertellen dat de jongen in het filmpje niet mijn echte vriend is. En ik betwijfel ook of Jeanine echt de appeltaart zou kiezen...

Er zijn allerlei aardige fragmenten te vinden. Mijn favoriet is dit fragment over het efficiënt laden van bagage in vliegtuigen.

Johan Gademan, de redacteur van de reeks Wiskunde voor de tweede fase, vertelde dat een scholier na het zien van dit fragment had gebeld om te vragen wat deze jongens hadden gestudeerd. Want dat wilde hij ook gaan doen. De complete reeks is vanaf 20 maart nogmaals op televisie te zien (zes donderdagen om 10.15 uur op Nederland 2). De dvd en handleiding voor docenten zijn hier te bestellen.

En alweer een briljante strip op xkcd. Deze mag toch echt niet ontbreken op onze site!

Dit weekend brengt de NRC een artikel over het schoolbord: De kracht van krijt. In onderwijsland schijnt het schoolbord een stoffig imago te hebben, zowel letterlijk als figuurlijk. Maar zoals alle wiskundigen wel weten, gelden schoolbord en krijt in de wis- en natuurkunde "als het summum van schrijvend denken". Verscheidene wiskundigen en fysici vertellen over hun gebruik van het schoolbord, of over herinneringen aan het bordgebruik van docenten.

Een erg mooie quote uit het artikel:

Student na het borden wissen tijdens een college theoretische natuurkunde, eerder deze maand: "We hebben een wiskundige nodig. Die maken de borden veel beter schoon. Daarom heten ze trouwens ook wis-kundigen."

Deze maand in onze rubriek over wiskundigen die op opvallende wijze aan hun eind gekomen zijn: Hideyuki Matsumura (1930 - 1995). Met dank aan Frans Oort voor de tip!

Matsumura werd op 29 juli 1930 geboren in Kogoshima, een stad in het zuiden van Japan, waar hij ook wiskunde studeerde. Na zijn studie vertrok hij naar Kyoto, waar een zeer actieve groep in de algebraïsche meetkunde zat. In 1958 kreeg hij zijn PhD, en hij bleef tot 1968 in Kyoto. Daarna kreeg hij een aanstelling aan Nagoya University.

Tot 1968 was hij vooral geïnteresseerd in de algebraïsche meetkunde, maar nadat hij aan Brandeis University een college had gegeven over commutatieve algebra ging hij zich daarmee bezighouden. Matsumura heeft verscheidene boeken geschreven, waarvan de bekendste Commutative algebra en Commutative ring theory zijn.

Matsumura hield van poëzie, klassieke muziek en bergwandelen. Die laatste hobby werd hem fataal: in augustus 1995 kwam hij om het leven bij een vreemd ongeval in de bergen. Iemand die op een hoger gelegen pad liep gleed uit, viel naar beneden, kwam op hem terecht, en Matsumura viel naar beneden, op zijn hoofd.

Matsumura nam foto's vlak voor zijn overlijden. Hij viel in een bergbeek en zijn fototoestel werd nat, waardoor een deel van de film verloren ging. Op de overgebleven foto's zie je waterschade en de laatste foto die hij maakte stond er nog op.

Een goed idee van Science After Sunclipse: speciaal voor Valentijn een nummer uit Square One TV, over liefde! Geniet ook van de heerlijk foute dansjes.

ps Ik zou geen genoegen nemen met Eight hundredths of the time you're the only girl I'm dreaming of...

Als je dacht dat Nederlandse interproviders er een zootje van maken, dan heb je vast nog niet van Verizon gehoord. Dit is allemaal oud nieuws, maar ik las het deze week voor het eerst dankzij een tip van Willem-Jan. Het begon allemaal toen George Vaccaro in 2006 aan Verizon vroeg wat het tarief vanuit Canada was. Het antwoord ``0,002 cent per kilobyte" leek hem zo laag dat hij voor de zekerheid iemand van Verizon liet bevestigen dat het echt om 0,002 cent ging. Maar toen de rekening kwam, bleek het tarief 0,002 dollar per kilobyte te zijn. Op VerizonMath staat een verslag van het gesprek met de helpdesk dat volgde. Hierbij een klein citaat. G(eorge) is de beller, M(ike) is de supervisor die hij na drie kwartier aan de lijn krijgt.

[...]
G: Do you recognize that there's a difference between “point zero zero two dollars” and “point zero zero two cents”?
[pause]
M: Point zero zero two dollars?
G: Do you recognize that there is actually...
M: ...and point zero zero two cents.
G: Yes, do you you recognize there's a difference between those 2 numbers?
[pause]
M: No.
G: Okay, is there a difference between 2 dollars and 2 cents?
M: Well, yeah, sir..
G: Well okay, is it.. is there a difference between .002 dollars and .002 cents?
M: .002 dollars and .002 cents.
G: Yes, is there a difference between..
M: Sir, sir, they're.. they're both the same if you, if you look at 'em on paper-wise.
[...]

En het gaat maar door! Arme George wordt na zijn lange uitleg doorverbonden naar (A)ndrea en kan het hele verhaal opnieuw beginnen. Hier nog een stukje

[...]
A: ...so all we have to do with the calculator is decimal point zero zero two and multiply it by how many kilobytes that you had...
G: This is where... This is where you're wrong, I, I don't know how to make this any clearer. Let's try this. Write down 1 cent. How do you write down 1 cent?
A: Point zero one.
G: How do you write down half a cent?
A: Uhhh, that would be point zero zero five of a cent.
G: Okay.
A: [laughing] I don't know, I'm not a mathematician. All I'm telling you is I can tell you that with the calculator...
G: Yep.
A: ...and we take the .002 as everybody has told you that you've called in and spoke to...
G: Yes, but...
A: ...and as our system bill accordingly, is correct.
G: But you said .002 *cents*. Why don't you just write it down on a piece of paper. You have .002 *cents* not dollars. .002 *cents*...
A: Right
G: ...times my 35,893. It's a number, but it's still in *cents*. If you quoted me .002 *dollars*, everything is correct. If you quoted me .002 dollars, which represents two tenths of one cent - per kilobyte, then everything is fine. But I wasn't quoted two tenths of one cent, I was quoted two one-thousandths of one cent. I was quoted .002 cents. It's a terminology problem. You guys are quoting .002 dollars as if it's cents, simply because there's a decimal point involved.
A: We're not quoting .002 dollars, we're quoting .002 *cents*
G: Ah, God.. Honestly.
A: I mean the computer is calculating the, the figure here...
G: I know it is, it's... it's a terminology issue...
A: ...and we are calculating the figure here, and we're all coming up with the same thing - except for you.
G: .002 cents is different than .002 dollars. I'm being charged .002 dollars per kilobyte. .002 dollars is one tenth of one... I mean, two tenths of one cent.
A: Okay, well, I mean it's obviously a difference of opinion...
[...]

Enfin, ga voor de rest van het verslag, de audiofile en nog veel meer over Verizon naar VerizonMath. Dit alles inspireerde Randall Patrick Munroe, de maker van xkcd, tot het uitschrijven van de volgende cheque.

Een tijdje geleden las ik het boek The Oxford Murders, van de Argentijnse schrijver Guillermo Martinez. Martinez heeft een PhD in de wiskunde, en in deze detective speelt wiskunde dan ook een belangrijke rol. Zoals de titel al verklapt speelt het verhaal zich af in Oxford (een goede stad voor detectives!) en vallen er doden. Een Argentijnse student die een beurs heeft gekregen om na zijn afstuderen een jaar in Oxford verder te studeren (en stiekem van plan is om de algebraïsche topologie in te wisselen voor de logica) komt midden in het mysterie terecht.

De verdachte sterfgevallen zijn allemaal sterfgevallen die op het eerste gezicht niet zo heel verdacht zijn. Maar wiskundeprofessor Seldom, die net een boek gepubliceerd heeft over logische rijen en daarin een hoofdstuk over seriemoorden heeft opgenomen, lijkt te worden uitgedaagd door de moordenaar: hij ontvangt brieven met symbolen erop. Wat zal het volgende symbool worden, en wat zegt dat over de volgende moord?

De schrijver heeft duidelijk echt verstand van wiskunde en legt goed uit dat er nooit maar één goed antwoord is op de vraag: "Hoe gaat deze rij verder?" Maar er is wel vaak een meest voor de hand liggend antwoord, en de truc is om dat antwoord te vinden. De academische wereld is een goed beschreven en vanzelfsprekend decor voor alle verwikkelingen, en uiteindelijk wordt natuurlijk duidelijk wat er allemaal gebeurd is. Een spannende aanrader voor een regenachtige zondagmiddag of een lange treinreis!

Volgens imdb is het boek recent verfilmd met Elijah Wood en John Hurt in de rollen van student en professor, maar het is nog niet duidelijk wanneer deze film ook hier te zien is.

Zoals jullie waarschijnlijk weten, heb ik thuis een Sierpinski tapijt liggen. Op Evil Mad Scientist Laboratories vond ik een handleiding om met klei bijpassende driehoekige Sierpinski oorbellen te maken. Het idee is verbluffend simpel: je rekt de klei uit om de volgende iteratie te krijgen. Je begint met vier langgerekte driehoeken: drie gekleurde en een witte. Je legt die tegen elkaar zoals links op het plaatje.

Daarna rek je de klei langzaam en gelijkmatig uit. Je snijdt je klei in kleinere stukken en legt deze stukken met een nieuw stuk wit ertussen tegen elkaar, dit is de tweede driehoek in het plaatje hierboven. Dit herhaal je zo vaak je wilt. Het eindresultaat is iets als dit:

Op Evil Mad Scientist Laboratories staat een zeer gedetailleerde beschrijving met veel foto's. Jammer genoeg ben ik niet zo'n handige knutselaar. Heeft iemand zin om een paar rood/zwarte oorbellen voor me te maken?

Op de Nationale Wiskunde Dagen werd tijdens het slotwoord een bijzonder grappig filmpje vertoond. Het komt uit Klokhuis.