Wiskundemeisjes

De favoriete (nog levende!) wiskundige van… (16)

Kees Vuik

Kees Vuik is sinds april dit jaar hoogleraar Numerieke Wiskunde in Delft. Zijn onderzoeksgebied is numerieke lineaire algebra: onder andere lineaire stelsels vergelijkingen oplossen. De uitdaging is om dat zo snel mogelijk te doen.

Vuik houdt van de competitie binnen het vak: "Je kunt scoren met een slim idee. Als jij twee keer zo snel bent, dan krijg je veel bewondering." Zelf gebruikt hij veel iteratieve methoden: je gokt een oplossing en zoekt daarna steeds naar een betere oplossing.

Bij veel simulaties is het op een gegeven moment nodig om een lineair stelsel vergelijkingen op te lossen. Vuik ontdekte laatst dat ook in computerspelletjes gebruik wordt gemaakt van de slimme methoden uit zijn vakgebied. Om een voertuig zich realistisch te laten verplaatsen in een computerspel, werd er meer dan dertig keer per seconde een 80 bij 80 stelsel vergelijkingen opgelost. De eenvoudige methode (Gauss eliminatie) trok dat niet, iteratieve methoden wél.

Wie is de favoriete wiskundige van Kees Vuik? Hij kiest iemand uit zijn eigen vakgebied: Gene Golub.

Gene Golub

Golub werd in 1932 geboren in Chicago. Hij studeerde en promoveerde aan de University of Illinois als wiskundige. Sinds 1962 werkt hij aan Stanford en dat doet hij ondanks zijn leeftijd nog steeds. Al is hij weinig in Stanford zelf, omdat hij veel reist en her en der op congressen spreekt. Op dit moment is hij bijvoorbeeld een half jaar in Oxford.

Golub was een van de grondleggers van de numerieke lineaire algebra. Hij bedacht verschillende algoritmes om matrices te ontbinden, heel bekend is zijn methode voor singular value decomposition (SVD voor vrienden) uit 1965. Vuik: "Als de rang van een matrix deficiënt is, dan gebruik je nog steeds deze methode. Die is heel verhelderend en laat goed zien waar de moeilijkheden in de matrix zitten." Golub schreef samen met Charles Van Loan het standaardwerk Matrix computations.

Hij had ook een netwerkfunctie: veel jonge wiskundigen kwamen bij hem in Stanford op bezoek. Zoals Henk van der Vorst in de jaren zeventig. Deze Nederlandse wiskundige combineerde in zijn eerste wiskundige artikel twee bestaande methoden tot een nieuwe. Hij kreeg zijn werk eerst niet gepubliceerd (zie ook dit artikel in het Ublad). Tijdschriften wezen het artikel af omdat het niet nieuw genoeg was. Deskundigen op het ene gebied kenden de ene methode al en riepen dat dit allemaal al lang bekend was en voor de andere methode ging het hetzelfde. Terwijl juist de combinatie van die twee methoden het winnende idee was. Van der Vorst bezocht Stanford en Golub raakte enthousiast. Hij was toen al een autoriteit en zorgde ervoor dat ook de rest van de wiskundigen dit werk als een doorbraak zag. Golub werkte als een katalysator.

Golub mag nu 75 zijn, hij is nog altijd erg gericht op studenten. Toen hij eerder dit jaar in Delft op bezoek was, zat hij op de AiO-kamer te dollen met de jongens. En toen een promovendus van Vuik bij Golub op bezoek ging in Oxford, werd hij 's avonds gezellig meegenomen naar een musical.

Wie Golub zelf wil zien: zijn presentatie Numerical Methods for Solving Least Squares Problems with Constraints uit 2004 staat op Videolectures.net.

(Ionica)