Wiskundemeisjes

Voor als je sinterklaascadeautjes tegenvallen: een extra kans op een mooi cadeau op 6 december! Hieronder lees je de recensie van Goochelen met getallen van Hans van Maanen. We mogen twee exemplaren verloten onder onze lezers. Dankjewel Uitgeverij Boom!

Meedoen aan deze verloting is net als altijd reuzemakkelijk: laat bij dit bericht een reactie achter met je naam en een leuk getal. Vergeet niet om je email-adres correct in te vullen. Reageren kan tot zondag 6 december. Daarna zwengelen Jeanine en ik random.org aan om twee winnaars te kiezen. Enne...we kunnen alvast melden dat er heel binnenkort nog meer mooie boeken verloot gaan worden!

ps We kiezen de winnaars niet uit op hun gekozen getallen, dus je mag best een getal noemen dat al gekozen is.

Jarenlang schreef Hans van Maanen voor de Volkskrant de rubriek Twijfel. Wekelijks fileerde hij artikelen, nieuwsberichten en proefschriften. Steeds kwam hij dezelfde elementaire fouten tegen: weer iemand die het verschil tussen gemiddelde en mediaan niet kende, weer een grafiek die verkeerde gegevens liet zien en weer weggemoffelde onzekerheidsintervallen. Regelmatig kreeg Van Maanen de vraag of hij niet eens een boek kon maken waarin hij uitlegde hoe het dan wél moest. Dat boek is er nu: Goochelen met getallen.

In 27 vlot geschreven hoofdstukken legt van Maanen uit hoe je kunt goochelen met getallen en vooral hoe je eigenlijk met die getallen zou moeten werken. Veel hoofdstukken beginnen met een berichtje uit de krant. Iets als "Veel koffie goed voor een mens" (wat goed nieuws zou zijn voor de meeste wiskundigen, maar dat terzijde). Daarna legt Van Maanen fijntjes uit dat de conclusie op een verkeerde manier uit de cijfers is getrokken. Soms geeft hij nieuwe grafieken, die wel duidelijk laten zien wat er gebeurt. Ook neemt Van Maanen tijd om belangrijke begrippen als mediaan, betrouwbaarheidsinterval, correlatie en zelfs de chi-kwadraattoets uit te leggen.

Goochelen met getallen is een aanrader voor iedereen die wel eens een conclusie uit een tabel vol getallen trekt: of je nu journalist, theaterdirecteur of leraar bent. Het hele boek achter elkaar lezen is waarschijnlijk wat te veel van het goede: op een gegeven moment ging het zelfs dit wiskundemeisje een beetje duizelen. Daarom raad ik aan: elke dag één hoofdstuk. En daarna het boek steeds uit de kast pakken als je cijfers in de krant tegenkomt waarvan je denkt "Dit kan niet kloppen."

Wij mogen twee exemplaren van Goochelen met getallen verloten, laat voor 6 december hier een reactie achter om mee te loten.

Informatie: Uitgeverij Boom ISBN: 9789085068358, paperback 17 x 24 cm 256 blz. | €21.50.

Sinds een paar weken kunnen wiskundigen op Math Overflow vragen aan elkaar stellen. De site is niet bedoeld voor huiswerkopgaven (daarmee kun je bijvoorbeeld naar de onvolprezen WisFaq), maar voor vragen die voor beroepswiskundigen interessant zijn. Voorbeelden van populaire vragen zijn:

• A single paper everyone should read?
• Does Aut(Aut(…Aut(G)…)) stabilize?
• Which mathematicians have influenced you the most?

Veel vragen op de site zijn meer vragen over hoe anderen wiskunde doen en niet zo zeer inhoudelijke vragen. Maar dat soort vragen kun je er natuurlijk zelf gaan stellen als je dat interessanter vindt!

Ik word zelf wel een beetje afgeschrikt door het overweldigende badges-systeem van Math Overflow. De site had beter Badge Overflow kunnen heten. Of ligt dat alleen aan mij en snakken jullie al jaren naar wiskundemeisjes-badges?

Zoals jullie weten houden wij erg van boeken. Toen Filip Huysegems, literatuurcriticus bij de Vlaamse krant De Standaard, ons vroeg of we met hem over boeken met wiskunde wilden praten, waren we dan ook meteen enthousiast. Hij had een leuk plan bedacht: wij mochten hem een lijst met titels van leuke boeken over wiskunde sturen en daarna mochten we hem een examen afnemen. We kozen zes boeken uit, vier fictie en twee non-fictie. Filiip sloeg aan het lezen en kwam bij ons langs. Het resultaat stond afgelopen vrijdag in De Standaard!

Voor wie die krant niet gezien heeft: klik hier voor de pdf's: blz. 12 en blz. 13. Tekst: Filip Huysegems. Foto's: Katrijn Van Giel.

Pythagoras, het wiskundetijdschrift voor jongeren (en docenten, en andere geïnteresseerden) bestaat al een hele tijd: bijna vijftig jaar. In die vijftig jaar is er veel veranderd (en niet alleen zinnen als "Onder de goede oplossers wordt een boekenbon van ƒ2,50 verloot") zoals je nu zelf kunt zien, want de hele eerste jaargang is vanaf nu online beschikbaar in pdf-formaat! En wat nog veel leuker is: de komende tijd zal het archief langzaam gevuld worden met pdf-files van alle oude nummers, zodat alle Pythagorassen die ooit verschenen zijn online beschikbaar komen en dus ook makkelijk te doorzoeken zullen zijn. Leuk, want er is een boel in te ontdekken!

Vincent attendeerde ons op een nieuw dagelijks wiskundestripje op internet: Spiked Math. Het is pas deze maand begonnen, en er zitten leuke bij! Deze twee over wiskundigen bijvoorbeeld:

Maar dit stripje vind ik het leukst:

De huwelijksstelling van Hall is een stelling uit de discrete wiskunde die gaat over de volgende, ietwat onrealistische situatie. Stel er is een groepje mensen, en die mensen moeten aan elkaar gekoppeld worden. Er zijn evenveel mannen als vrouwen (zeg mannen en vrouwen). De vrouwen hebben allemaal een lijstje gemaakt van de mannen die ze leuk genoeg vinden, en de mannen zijn met iedere vrouw tevreden. Is er dan een koppeling mogelijk waarbij de wensen van de vrouwen gerespecteerd worden?

Niet altijd natuurlijk: als de vrouwen bijvoorbeeld allemaal dezelfde man willen en verder niemand, gaat het niet lukken. De huwelijksstelling van Hall zegt nu: als voor ieder getal iedere vrouwen samen tenminste verschillende mannen willen trouwen, dan bestaat er een koppeling waarmee iedereen tevreden is.

Dion Gijswijt schreef hier afgelopen jaar in Pythagoras een leuk artikel over dat de moeite waard is: De huwelijksstelling van Hall.

Twee weken geleden kondigden we hier aan dat we twee exemplaren van Logicomix mochten verloten (met dank aan Uitgeverij de Vliegende Hollander). Maar liefst 139 mensen vroegen op de een of andere manier om het boek. Hoe origineel sommige inzenders ook waren, Jeanine en ik gebruikten onderstaande Random Widget om de winnaars te bepalen.

De winnaars zijn: nummer 47 en 45, oftewel Femke en Dirk "Ik lees eigenlijk niet zo graag stripboeken". Gefeliciteerd! Mail ons je adres en de boeken komen naar jullie toe.

Voor wie heel teleurgesteld is: koop voor 19,95 zelf Logicomix bij Bol.com (of bij een mooie boekhandel natuurlijk).

Deze recensie verscheen vorige week in Delta, weekblad van de Technische Universiteit Delft.

Logicomix is een beeldroman over de zoektocht naar absolute waarheid. Bertrand Russell en twee hedendaagse wiskundigen nemen de lezer mee langs de geschiedenis van de grondslagen van de wiskunde.

Het is niet de meest logische keuze: filosoof en wiskundige Bertrand Russell als hoofdpersoon van een stripboek. Sowieso lijkt een zoektocht naar de fundamenten van de wiskunde moeilijk te vatten in een spannend verhaal met mooie tekeningen. Toch werkt Logicomix uitstekend. Het verhaal is slim in een dubbele raamvertelling verpakt: In het binnenste verhaal is het 1939 en geeft Russell een voordracht waarin hij op zijn eigen leven en werk terugkijkt. In het buitenste verhaal is het 2007 en discussiëren de makers van Logicomix over de beste manier om de geschiedenis te vertellen.

Die makers zijn wiskundigen Apostolos Doxiadis en Christos H. Papadimitriou, tekenaar Alecos Papadatos en inkleurder Annie Di Donna. Op de eerste bladzijden vertelt de getekende Doxiadis aan de getekende Papadimitrou over de opzet van het verhaal en waarom juist Russell de gedroomde hoofdpersoon is: “Het is een gecompliceerd persoon...dit gaat over mensen. Hun denkbeelden interesseren ons alleen voor zover ze voortkomen uit hun passies.”

En zo besteedt Logicomix net zoveel tijd aan ideeën als de mensen die ze bedachten. De jonge Russell gaat op bezoek bij alle grote namen uit zijn tijd. De dialogen zijn grappig en erg herkenbaar voor mensen die wel eens tussen logici zitten:

Russell: Pardon, is dit het huis van Professor Frege?
Man in tuin: Nee, dit is zijn tuin. Zijn huis is daar.
Russell: Is de professor thuis?
Man in tuin: Nee, hij is in zijn tuin.

Het is lastig om in een meeslepend verhaal technische termen op een niet-storende manier uit te leggen. In Logicomix lukt dit door de dubbele structuur (die ook veel mogelijkheden voor zelfverwijzing geeft). Als Russell in zijn voordracht een moeilijk woord gebruikt, breekt de getekende Papadimitriou in: “Time out! ... Is dat niet wat al te technisch?” In de discussie tussen de makers die volgt, worden de begrippen uitgelegd, terwijl je als lezer toch in het verhaal blijft. Aan het eind van het boek staan noten voor wie meer wil weten. Niet voor niets zijn Doxiadis en Papadimitriou voortrekkers van Thales and Friends, een groep die wiskunde en narratief op nieuwe manieren wil combineren.

Klik op het plaatje voor een vergroting

De tekeningen van Papadatos en Di Donna zijn prachtig: van duister en dreigend als de waanzin op de loer ligt tot fris groen als Russell verliefd is. De vertaling van Mat Schifferstein is goed, al is een enkele wiskundige term wat ongebruikelijk vertaald. Echt slordig zijn de typefouten op de flaptekst, hopelijk zijn die in een volgende druk verdwenen.

Het boek heeft iets van een debuut waarin net iets te veel ideeën zijn gepropt. Oorlog, waanzin, liefde, het komt allemaal aan bod naast logische paradoxen, filosofische gedachten en wiskundige ideeën. Aan het einde wordt Oresteia uit de Griekse mythologie er nog bij gehaald. Logicomix is zeker geslaagd, maar het zou me niet verbazen als dezelfde makers hierna met een nóg beter boek komen.

Apostolos Doxiadis en Christos Papadimitriou - `Logicomix - een epische zoektocht naar de waarheid', De Vliegende Hollander, pp 352, € 19,95

p.s. Na het lezen van mijn recensie heeft de uitgever contact met me opgenomen om de ongebruikelijke wiskundige termen te verbeteren in de volgende druk, hoezee!

Mijn co-promotor vertelde me dat hij een mooi fotoboek vol wiskundigen had gekocht: Mathematicians - An Outer View Of The Inner World van Mariana Cook. Ik ga dat boek ook snel bestellen!

Op de site van SeedMagazine is als voorproefje een mooie slideshow te zien. De bijbehorende geluidsfragmenten zijn ook de moeite waard.

Klik op het plaatje voor een grotere versie.

Kennislink vroeg haar lezers naar hun favoriete wetenschappelijk verantwoorde zomerboek. Er kon gekozen worden uit negen titels.

En de winnaar is...tromgeroffel...

Het symmetrie-monster van Marcus du Sautoy! De redactie van Kennislink schrijft: "Klaarblijkelijk vinden onze lezers wiskunde de ideale manier om in de vakantie lekker te ontspannen. Van de 322 geldige stemmen haalde Du Sautoy er maar liefst 72 binnen."

We hebben goed nieuws voor jullie, want van Uitgeverij Nieuwezijds mogen we twee exemplaren van dit prachtige boek (zie ook onze eerdere recensie) verloten onder onze lezers.

Meedoen aan deze zomerprijsvraag is makkelijker dan ooit: laat bij dit bericht een reactie achter met je naam en "Geef mij dat boek!" (en vul je email-adres correct in). Reageren kan tot 10 augustus, op die dag zwengelen Jeanine en ik random.org aan om twee winnaars te kiezen!

Wie niet kan wachten, kan hier het boek alvast zelf bestellen.