Wiskundemeisjes
Internetbureau Rotterdam 
Komende donderdag om 10.15 is op Nederland 2 alweer de laatste aflevering te zien van de reeks Wiskunde vóór de profielen. Kirtie Ramdas laat zien wat je allemaal kunt doen met wiskunde. De reeks wordt in maart nogmaals uitgezonden en alle uitzendingen zijn terug te kijken op uitzending gemist.
Jeanine en ik mochten deze keer helaas geen columns presenteren, omdat we `te oud zijn voor de doelgroep'. Ik schreef de teksten en een fijne Leonardo-di-Caprio-look-a-like presenteerde ze. Hieronder een voorbeeldje.
In de eerste aflevering kwam ik trouwens wel iets uitleggen over getalstelsels.
Hans de Rijk, alias Bruno Ernst, bekend en gelauwerd popularisator van de wetenschap, oprichter van Pythagoras en een van de initiatiefnemers van de stichting Ars et Mathesis is weer in het zonnetje gezet. Tijdens de viering van het 25-jarig bestaan van Ars et Mathesis afgelopen zaterdag werd Hans de Rijk geridderd door burgemeester Aleid Wolfsen van Utrecht. Van harte gefeliciteerd!
Gisteren stond in De Volkskrant een mooi interview met Ahmed Aboutaleb door Steffie Kouters. De jonge Ahmed was een heuse (wat wereldvreemde) wiskundejongen.
`Ik vond het zo raar dat die jongens buiten op het plein kostbare tijd aan het verspelen waren, terwijl er binnen nog zo veel wiskundesommetjes op te lossen vielen.'
En die andere jongens zeiden: nou nou... Hij onderbreekt: `O, ik was heel raar. Ik was helemaal niet van deze wereld.'
Je maakt jezelf zo niet populair op school. `Maar ik had die behoefte ook niet. Dat groepsgevoel heb ik nooit gehad. Ik vond niet dat ik bij hen moest passen, ik vond dat ze bij mij moesten passen. `Kom lekker wiskundesommetjes maken', dacht ik. `Je moet bezig zijn met je toekomst.''
Vanmiddag zijn op de TU/e in Eindhoven de prijswinnaars van de Nederlandse Wiskunde Olympiade bekendgemaakt! Voor de derde keer op rij heeft Wouter Berkelmans uit Amstelveen de eerste prijs (500 euro) in de wacht gesleept. Hij behaalde het maximale aantal punten. De tweede (400 euro) en derde prijs (300 euro) zijn gewonnen door Maarten Roelofsma uit Apeldoorn en Jelle van den Hooff uit Amstelveen. Opmerkelijk is dat een derdeklasser doorgedrongen is tot de prijswinnaars: Guus Berkelmans (de broer van Wouter) behaalde de tiende plaats.
Wouter Berkelmans
De eerste ronde werd in januari georganiseerd op ruim 200 middelbare scholen in het hele land. De beste 130 deelnemers werden uitgenodigd om mee te doen aan de tweede ronde, in september. Uiteindelijk deden 123 leerlingen mee en vandaag werd de ranglijst dus bekendgemaakt!
Dertig deelnemers van de tweede ronde zijn nu uitgenodigd om mee te doen aan een intensief trainingsprogramma voor de Internationale Wiskunde Olympiade in Duitsland van 13 tot 22 juli 2009. Uiteindelijk zullen hieruit zes leerlingen geselecteerd worden voor het team dat ons land daar vertegenwoordigt.
De top 10 van de Nederlandse Wiskunde Olympiade 2008 ziet er zo uit:
1. Wouter Berkelmans (17, Barlaeus Gymnasium, Amsterdam)
2. Maarten Roelofsma (17, Gymnasium Apeldoorn)
3. Jelle van den Hooff (17, Vossius Gymnasium, Amsterdam)
4. Raymond van Bommel (17, College Hageveld, Heemstede)
5. Harm Campmans (16, SG De Grundel, Hengelo)
5. Wadim Sharshov (17, Stedelijk Gymnasium Leiden)
7. Tim den Dulk (18, Montessori Lyceum Herman Jordan, Zeist)
8. Vlad Sandu Dragu (17, Fioretti College, Lisse)
9. Leendert Los (17, Gomarus College, Groningen)
10. Guus Berkelmans (14, Barlaeus Gymnasium, Amsterdam)
Van harte gefeliciteerd allemaal, en succes bij de training!
In het novembernummer van Pythagoras wordt de prijsvraag van dit jaar gepresenteerd. Maar de prijsvraag is al aangekondigd op de wetenschapsdagen op het CWI en in Leiden, en staat ook al op internet!
Er zijn erg mooie prijzen te winnen, zoals deze fractalboom van Koos Verhoeff. Maar wat moet je doen?
De prijsvraag heeft een taalkundige basis. Het principe is dat je getallen uitschrijft in letters en deze telt. Een voorbeeld: het getal 13 (dertien) heeft uitgeschreven 7 letters. We noteren dit als volgt: P(13) = 7. We noemen P de Pyth-actie. Het getal 2500 kun je uitspreken als 'tweeduizend vijfhonderd' en als 'vijfentwintighonderd'.
De opdracht van de prijsvraag van dit jaar is om correcte wiskundige vergelijkingen te zoeken waarin maximaal zes verschillende getallen worden gebruikt, die ook correct blijven als je op alle getallen de Pyth-actie toepast. Zo'n vergelijking noemen we een Pythagorasvergelijking. Een simpel voorbeeld is 13 + 16 = 29, want er geldt ook: P(13) + P(16) = P(29): 7 + 7 = 14.
Voor afspraken over de schrijfwijze en voor de opdrachten (in maar liefst zes categorieën): klik hier. Insturen kan tot 1 april 2009!
Voor wie Derren Brown niet kent, eerst een filmpje waarin hij iets doet met getallen. Er zijn nog veel leukere filmpjes van hem te vinden op YouTube, maar het moet hier natuurlijk wel een beetje wiskundig blijven...
Ik las laatst Tricks of the mind, waarin Brown iets (maar niet te veel) vertelt over hoe hij werkt. Brown schrijft vlot en geestig, maar komt wel een beetje zelfingenomen over. Hoogtepunt was voor mij het hoofdstuk over het geheugen met daarin een aantal trucs om je geheugen te verbeteren. Ik ga flink oefenen, want het zou fijn zijn om eindelijk gezichten en namen te kunnen onthouden.
In het laatste hoofdstuk gaat Brown flink los tegen pseudowetenschap en hij begint met een aantal veelgemaakt denkfouten. Daar ging mijn wiskundig hart sneller van kloppen, want het waren vooral dingen die met kansrekening te maken hadden. Zoals onderstaande klassieker (die Brown veel smeuïger opschrijft).
Eén op de tienduizend mensen heeft een bepaalde ziekte. Er bestaat een test voor deze ziekte en die test is 99% betrouwbaar. Dit betekent dat de test bij 99% van de personen die aan deze ziekte lijden een positieve uitslag geeft. De test geeft bij 99% van de personen die niet lijden aan deze ziekte een negatieve uitslag. Je laat je testen met de betreffende test. De test geeft een positieve uitslag. Hoe groot is de kans dat je echt ziek bent?
Zeg maar in de reacties wat jij denkt, je mag ook een schatting geven. Het schijnt dat veel artsen deze vraag niet correct kunnen beantwoorden...
Komende dinsdag komt bètaminnend Nederland bij elkaar op Vliegende Hollanders 2008, Science & Technology Summit in Amsterdam. Er komen allerlei grote namen spreken: minister Plasterk, Robbert Dijkgraaf en Prins Johan Friso bijvoorbeeld. Wij zijn er de hele dag bij! Je kunt je nog steeds (gratis) aanmelden.
Alleen de onderstaande lezing van de onvolprezen Hendrik Lenstra maakt het volgens mij al de moeite waard.
Wat kost een priemgetal?
Een priemgetal is een getal groter dan 1 dat geen factoren behalve 1 en zichzelf heeft. Priemgetallen spelen al duizenden jaren een belangrijke rol in de zuivere wiskunde, maar sinds enkele tientallen jaren zijn priemgetallen van zo tussen de 50 en 500 cijfers ook commercieel interessant.
Men kan zich de vraag stellen wat een redelijke prijs is die men voor een priemgetal van een gegeven aantal cijfers zou moeten betalen. Is deze prijs, in eerste benadering, evenredig met dat aantal cijfers, of juist met het priemgetal zelf?
Met andere woorden, zou men voor een priemgetal van 105 cijfers ongeveer 5% meer moeten betalen dan voor een priemgetal van 100 cijfers, of juist 100000 keer zoveel?
Enige tijd geleden was ik in Frankfurt, en daar praatte ik met professor Sezgin op het Institut für Geschichte der Arabisch-Islamischen Wissenschaften (Instituut voor de Geschiedenis van de Arabisch-Islamitische Wetenschap). In dat instituut heeft Sezgin een museum opgericht van een heleboel wetenschappelijke instrumenten, die zijn nagebouwd van de beschrijvingen in oude, Arabische teksten.
Er staat een virtuele versie van het Frankfurtse museum op internet! Klik op de zalen om de instrumenten te zien, en klik op de kleine plaatjes voor vergrotingen. Er is een zaal met meetkundige instrumenten.
Helaas is het Frankfurtse museum niet open voor publiek, maar omdat er veel belangstelling is voor deze gereconstrueerde instrumenten is deze zomer wel een museum met dezelfde instrumenten in Istanbul geopend! Volgens Sezgin is het een heel mooi museum geworden, waarover de bezoekers erg enthousiast zijn. Het is zeker ook bedoeld voor scholieren. Helaas was het nog net niet open toen ik zelf in Istanbul was.
Een van de doelen van het museum is de westerse en de Islamitische wereld wat dichter bij elkaar brengen. Volgens Sezgin wordt vaak vergeten dat de westerse wetenschap veel te danken heeft aan de Islamitische wetenschap, die bloeide tijdens onze middeleeuwen. Dat is door Europese oriëntalisten wel onderzocht, maar in de Arabische wereld zelf is dat nog niet bekend genoeg. Sezgin (die onlangs 84 werd) heeft vele jaren besteed aan het traceren, uitgeven en interpreteren van oude manuscripten, en dus ook aan het nabouwen van de instrumenten die in de oude manuscripten beschreven worden.
In Nature stond in 2004 ook een artikel over Sezgins museum. Op youtube vond ik dit filmpje over het museum in Istanbul.
Eerder dit jaar haalden Jeanine en ik onze kersenjurkjes uit de kast om Lex Schrijver te interviewen over het bekroonde project Diswis. Inmiddels heeft Niels (een van de drijvende krachten achter Diswis) een compilatie gemonteerd, hieronder zien jullie het resultaat.
Christophe stuurde me een link naar the eyeballing game. Het is een testje om te zien hoe precies jij opmerkt hoe recht iets is, of hoe evenwijdig, of hoezeer in het midden. Zoals de website vertelt:
Some people are bothered by pictures on the wall hanging slightly crooked. Others may not even be aware that something may be amiss.
If you are somebody who is into woodworking or construction, its good to be one of the people who notice when things are crooked. But I suspect the ability to notice that things might be just a little off square, off centre, or not quite straight, varies greatly. I thought it would be fun for people to try to test their abilities to see if things are straight or crooked in a little game.
In het testje moet je van bijna-parallellogrammen echte parallellogrammen maken, van bijna-rechte hoeken rechte hoeken maken, middelpunten van cirkels en driehoeken benaderen en snijpunten van drie lijnen tekenen. Klik hier om het testje te doen. Leuk! Mijn score was 3,72.
