Wiskundemeisjes

Op de blog van Kanye West vond ik (dankzij een tip van Walter) een voorbeeld van hoe een stoere videoclip er ook uit kan zien. Niets patserige wagens of bimbo's in bikini's: lekker naar de speeltuin, beetje dansen en het Droste-Escher-effect gebruiken. Blijf vooral kijken tot de synchroonzwemsters (in kuis badpak) in beeld komen, want het eind van het filmpje is het mooiste. Wat verrassend trouwens dat Kanye diep van binnen een wiskundejongen is!

Het KWG organiseert elk jaar een wintersymposium. Deze winter vindt het plaats in de aula van het Academiegebouw in Utrecht (vlakbij de Dom) op zaterdag 10 januari. Het thema is Wiskunde een kunst, en het programma ziet er leuk uit! Het symposium is in de eerste plaats bedoeld voor docenten uit het voortgezet onderwijs, maar andere belangstellenden zijn ook van harte welkom. Alle informatie is hier te vinden.

Programma:

• 09.30 – 10.00: Ontvangst met koffie en thee
• 10.00 – 11.00: Ferdinand Verhulst (Universiteit Utrecht), Vruchtbaar misverstand of onverwachte dwarsverbinding?
• 11.00 – 11.30: Pauze met koffie en thee
• 11.30 – 12.30: Aline Honingh (City University, London), Geometrische structuren in muziek: convexe toonladders en gelijkzwevende tori
• 12.30 – 13.45: Lunch
• 13.45 – 14.45: Albert van der Schoot (Universiteit van Amsterdam), De mythe van de Gulden Snede

Over Aline Honingh schreven we een stukje toen ze promoveerde.

Aanmelden kan via deze site. De kosten zijn € 17,= voor KWG-leden en € 22,= voor niet-KWG-leden (vooral voor lunch en consumpties). Het is mogelijk om een certificaat van deelname te krijgen, als je dat van tevoren aangeeft.

Vandaag in Spits (pagina 6): een artikeltje over IJzebrand Schuitema, een 79-jarige ingenieur, die meer dan 25 jaar lang rekenlinialen verzameld heeft. Zijn indrukwekkende collectie bestaat uit meer dan 2700 objecten. Schuitema schreef in de loop der tijd ook verschillende boeken over rekenlinialen.

Vandaag draagt Schuitema zijn collectie over aan het Arithmeum in Bonn, een museum over rekenen, vroeger en nu. Op dit moment is er een tentoonstelling van oude mechanische rekenmachines te zien, en er zijn ook historische rekenboeken. Verder legt het museum een verband tussen kunst en wetenschap en organiseert het concerten.

Als dank en uit waardering krijgt IJzebrand Schuitema vandaag de Wolfgang-Paul-Medaille van de Universiteit Bonn.

(Met dank aan Tom voor de tip.)

Ik las in The Mathematical Tourist, de maandelijkse column van Ivars Peterson, dat Google het foto-archief van LIFE magazine aan het digitaliseren is. Alle foto's uit dat archief komen dus online beschikbaar! De meeste foto's zijn niet gepubliceerd en waren niet toegankelijk voor het publiek. Ongeveer 20 procent van de collectie van tien miljoen foto's staat al online.

Peterson heeft al een boel foto's ontdekt die over wiskunde gaan: er staan wiskundige objecten op, of wiskundige instrumenten, scholieren die wiskunde doen of zelfs beroemde wiskundigen! Hieronder staan een paar voorbeelden, net als in Petersons column, maar je kunt zelf nog meer vinden door te zoeken op "math", "mathematics" of "mathematician".

John von Neumann, 1947

De Franse wiskundige Maurice El-Milick, 1949

Modellen om meetkunde mee uit te leggen, 1958

Weten jullie nog dat Jeanine een paar weken geleden schreef over de choco-pi? Hans Wisbrun kwam op het tamelijk briljante idee om het assortiment chocoladeletters eigenhandig uit te breiden met een prachtige . Op zijn site kun je alles lezen over de hoeveelheid werk die hij zichzelf daarmee op zijn hals haalde. De letters zijn nogal kwetsbaar en werden alleen op een paar speciale gelegenheden verkocht. Toen we Hans laatst tegenkwamen op Vliegende Hollanders vroeg ik hem of er niet een letter te regelen viel voor de wiskundemeisjes. Hij lachte mysterieus, zei dat alles goed zou komen en sloot af met ``my lips are sealed''. Ik probeerde te bedenken wie er al een letter voor ons gekocht kon hebben. Ze waren op dat moment alleen verkocht op de Jaarvergadering van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren. Wie kenden we daar?

Eigenlijk was ik het alweer een beetje vergeten toen ik dit weekend bij mijn moeder op bezoek was en ze vertelde dat ze had gehoord van de sint dat ik mijn schoen mocht zetten. En de volgende ochtend vond ik daarin de enige echte Choco-pi. Dankzij Hans, wiskundejuf Mathilde en vooral mijn assertieve mama was de letter in Hengelo bezorgd. En er was een tweede letter voor Jeanine, want zij was het afgelopen jaar ook erg zoet geweest. Dankjullie wel voor alle moeite! Hier zie je hoe blij we zijn met dit cadeautje.

Als je als lezer nu denkt: ik wil ook zo'n choco-pi (en wie wil dat nou niet?), dan is er goed nieuws! Hans Wisbrun verkoopt de aller-aller-laatste letter op Marktplaats. Tot 3 december 23.59 uur kan er geboden worden en de opbrengst gaat naar het WereldWiskundeFonds dat wiskundeonderwijs in de derde wereld steunt. Alle reden dus om extra hoog te bieden!

Deze maand geen echte aflevering van de favoriete (nog levende!) wiskundige van, maar we kunnen vast aankondigen dat in december Nobelprijswinnaar Eric Maskin onthult wie zijn favoriet is.

Ionica vroeg voor deze editie aan John Nash welke nog levende wiskundige hij bewondert.

Een langer interview met Nash ligt trouwens nog steeds op een plank te wachten om gepubliceerd te worden. Maar goed, wie is de favoriet van Nash? Hij weet het niet. ``Ik word vaker gevraagd om dit soort vragen te beantwoorden of om mensen te nomineren voor een prijs. Ik kan dat niet goed. Serre leeft toch nog? Hij is heel goed, maar hij werkt niet op mijn gebied. Perelman is ook interessant, ik hoorde dat hij verdwenen is."

We vragen hem wat hij van de legendarische verdwenen wiskundige Alexander Grothendieck vindt: ``In Parijs kende ik hem goed, maar meer op persoonlijk dan op wiskundig vlak."

Als we een half uur later nog eens vragen of Nash toch een favoriet kan kiezen, dan antwoordt hij breed grijnzend: ``ME!''. Dat kan natuurlijk ook. Op het waarom geeft Nash geen antwoord meer. Daarom maar een mooie foto van een jeugdige (staande) John Nash in zwembroek en volgende maand een meer inhoudelijke aflevering van deze rubriek!

Enige tijd geleden kondigden we de prijsvraag van Ars et Mathesis aan: maak een anamorfose. Een anamorfose is een vervormde afbeelding die er slechts vanuit één punt gezien realistisch uitziet.

Nico Laan heeft de prijsvraag gewonnen met zijn heel mooie en knap gemaakte Poort naar de zee:

De jury schrijft: "Nico Laan heeft met zijn inzending de jury op een aantal punten verrast: De locatiekeuze voor zijn anamorfose en daarmee samenhangend de materiaalkeuze. De anamorfose is op het strand gemaakt. Nico tekent niet met kleur, maar met reliëf. Zijn lijnen zijn gevormd door een in het strand gegraven geul en vlak daarnaast een dijkje gevormd door het zojuist uit de geul vrijgekomen zand, en verder door het effect van licht en schaduw. Ook de schaal van de anamorfose is een verrassing. Nico gebruikt voor zijn "Poort naar de zee" ongeveer een half voetbalveld. Bij deze afmetingen is ook de benodigde ooghoogte niet van een menselijke maat. Nico gebruikt een birds-eye-view op 18,5 meter. Ook hoe hij de foto van de anamorfose maakte is een verrassing: Niet vanaf een duintop. Nee, zijn camera wordt opgelaten aan een vlieger en wordt in positie gehouden door een speciale ophangconstructie. Hij bereidde zijn object gedegen voor. Als een landmeter berekende hij de exacte plaats voor zijn lijnen. Het beoogde beeld en het gerealiseerde beeld is perfect. Een klein stipje op het strand blijkt in werkelijkheid een paard met koets. Hiermee wordt meteen duidelijk dat de omvang van de anamorfose bijzonder groot is. De gemaakte foto is “een plaatje”: De anamorfose harmonieert volstrekt met de omgeving van strand, zee en lucht."

De tweede prijs ging naar een groep van vier studenten van wiskundeopleiding van de HAN in Arnhem en de derde prijs is gewonnen door de Belgische student Matthew May. Helaas zijn hun inzendingen niet te vinden op de site van Ars et Mathesis.

Deze week bezocht ik ein-de-lijk Arabesk in Rotterdam. En de winkel bleek nog geweldiger dan ik al verwachtte. Het assortiment is werkelijk fantastisch. Eenvoudige spelletjes, exclusieve kunstwerken van hout of staal, puzzels die onmogelijk op te lossen lijken, bouwsetjes voor spectaculaire demonstraties: Arabesk heeft het allemaal en nog veel meer. Het leuke is dat er in elke prijscategorie iets te vinden is: voor minder dan vijf euro koop je een tornadomaker voor tussen twee plastic flessen of een bal die in de lucht van kleur verandert. Als je echt los wilt gaan, dan kun je voor bijna duizend euro een spectaculaire fractalboom van Koos Verhoeff aanschaffen. Hier zie je een enthousiaste Ionica bij het schap vol mooie houten objecten van Naef.

De winkel is een beetje overweldigend, maar gelukkig weet eigenaar Jan Grashuis precies wat hij allemaal heeft. En als je hem vraagt naar `iets moois met een Möbiusband' of `een leuk spelletje voor iemand die in het ziekenhuis ligt na een heupoperatie', dan haalt hij dat zo uit de schappen. Ik verliet de winkel uiteindelijk met twee volle tassen. Helaas kan ik jullie niet vertellen wat voor moois ik heb gekocht, want het zijn vooral cadeautjes voor mensen die deze blog ook lezen. Eigenlijk heb ik al teveel gezegd...

Maar waarom heet dit stukje nu `Help Arabesk'? Het gaat financiëel niet zo goed met de winkel. De huur is hoog, de inkomsten laag. Als het zo doorgaat, dan moet de winkel volgend jaar februari sluiten. Dat zou echt te jammer zijn! Daarom bij deze een oproep: als je van wiskunde houdt, koop dan eens iets bij Arabesk. Als de winkel te ver reizen is, kun je ook bestellen via de website. En zegt het vooral voort dat deze winkel (nu nog) bestaat!

Vind je wiskunde op school leuk en heb je zin in een extra uitdaging? Heb je wel eens getwijfeld om naar een wiskundekamp te gaan, maar besloot je dat een hele week achter elkaar wiskunde doen wel een beetje veel is? Of ben je wel eens op wiskundekamp geweest en mis je de wiskunde die je daar doet de rest van het jaar?

Dan is de Wiskundekring misschien wel wat voor jou! De Wiskundekring (een initiatief van de VU en stichting Vierkant) komt eens in de twee weken bij elkaar op de VU in Amsterdam en is bedoeld voor jongeren tussen 13 en 16 jaar oud. De deelnemers van de Wiskundekring voeren korte wiskundige onderzoeken uit en lossen uitdagende puzzels op. Docenten van de VU geven workshops, waarin dieper wordt ingegaan op bepaalde onderwerpen. Allerlei verrassende aspecten van de wiskunde komen zo aan de orde!

De meeste deelnemers horen van de Wiskundekring via hun wiskundeleraar, maar je kunt je ook gewoon zelf aanmelden. Je kan een hele reeks meedoen, maar je kunt ook af en toe komen als je zin hebt. Elke twee weken is er een bijeenkomst op vrijdagmiddag van 16 tot 18 uur. De eerstvolgende bijeenkomst is morgen, en dan komt cryptografie aan de orde:

De cryptografie is het vakgebied waarmee berichten zo verpakt worden dat anderen ze niet kunnen lezen, maar de ontvanger wel. Hoe werkt dit? Hoe maak je nieuwe sleutels waarmee berichten gecodeerd kunnen worden? Hoeveel sleutels zijn er van gegeven lengte? De technieken die gebruikt worden komen vaak uit de getaltheorie. Deze middag zul je kennis maken met enige tips en trucs uit dit moderne gebied van de wiskunde.

Welke andere onderwerpen dit jaar aan de orde zullen komen is nog niet bekend, maar we hebben een veelbelovend boekje over het vierkleurenprobleem mogen bekijken als voorproefje, en het programma van vorig jaar doet vermoeden dat er dit jaar ook weer allerlei interessants te gebeuren staat! Klik hier voor alle informatie.