Wiskundemeisjes

Speciaal voor iedereen die net eindexamen heeft gedaan: Anne van Toffe Haan, een vrolijk liedje over een meisje dat studeert voor haar examen wiskunde A. Ik citeer uit het refrein:

Nooit meer wiskunde.
Nooit een som of een grafiek.
Nooit meer wiskunde.
Nooit meer saaie statistiek.

Als wiskundemeisje vind ik het natuurlijk heel jammer dat Anne nooit meer wiskunde wil doen (al ben ik het met dat "saaie statistiek" wel een beetje eens). Gelukkig komt het op het eind van het liedje toch nog goed met Anne en wiskunde...

(Ionica)

Morgenmiddag tussen 16 en 17 uur zal ik samen met wiskundestudent Mark Roelands te horen zijn in het radioprogramma Wat Nou..?! van de Nederlandse Moslim Omroep, op 747 AM. We gaan praten over onze reis naar Iran van een paar weken geleden (zie ook hier). Voor wie meer wil horen over onze ervaringen in Iran met de cultuur, studenten en de mozaïeken: luisteren!

(Jeanine)

Afgelopen vrijdag werd in Nijmegen de tweede Landelijke Interuniversitaire Mathematische Olympiade (LIMO voor vrienden) georganiseerd. Zeventien teams van verschillende universiteiten namen het tegen elkaar op. Het opgavenboekje bevatte tien opgaven, bedacht door wiskundigen uit allerlei steden en vakgebieden. Per opgave kon je tien punten verdienen.

Ik vond de opgaven nogal moeilijk eruit zien. Dat kan wel eens kloppen, want het winnende team Groep van orde 4 uit Utrecht haalde `slechts' 49 van de 100 punten. Het tweede team kwam ook uit Utrecht, Taart haalde 43 punten. NSA van de Universiteit van Amsterdam werd derde met 30 punten. De prijs voor de mooiste teamnaam gaat wat mij betreft naar 37 uit Eindhoven. Het wordt immers tijd dat er een 37 genootschap wordt opgericht om een ieders favoriete priemgetal te promoten.

Hieronder staat een van de (volgens mij) iets eenvoudigere opgaven. Deze is verzonnen door Rob Tijdeman en mijn kamergenoot Sierk Rosema. Jullie hoeven de antwoorden deze keer niet op te sturen, want ze zijn al te vinden op de LIMO-site.

(Ionica)

Al jaren ben ik actief voor de stichting Vierkant voor Wiskunde. Deze stichting heeft als doel aan jongeren vanaf 10 jaar te laten zien hoe leuk en inspirerend wiskunde kan zijn. Een van de manieren waarop Vierkant dit doet is het organiseren van wiskundige zomerkampen voor scholieren.

Op kamp wordt meestal 's middags een groot wiskundig onderwerp uitgediept, bijvoorbeeld priemgetallen, landkaarten, rotaties of logica. Ook zijn er grote weekproblemen, waaraan je de hele week kunt puzzelen of knutselen en waar op vrijdag de winnaars van bekend worden gemaakt. (Er zijn verhalen bekend van nachtelijke knutselsessies om alles maar op tijd af te hebben...)

Elke kampdag beginnen we met ochtendproblemen (en nee, het gaat dan niet om ochtendhumeuren of problemen met wakker worden, hoewel de ochtendproblemen hier wel tegen helpen!). Dit is een voorbeeld van een ochtendprobleem van vorige zomer:

Vijf begeleiders zitten om de tafel en allemaal hebben ze een petje opgezet omdat dat nou eenmaal bij de puzzel hoort. Er wordt afgesproken dat iedereen met een wit petje op de waarheid zal spreken en dat iedereen met een zwart petje op zal liegen.
Arjen zegt: ``Ik zie een wit petje en drie zwarte.''
Birgit zegt: ``Ik zie drie witte petjes en een zwart.''
Jeanine zegt: ``Ik zie allemaal zwarte petjes.''
Relinde zegt: ``Ik zie allemaal witte petjes.''
Maar Willem Jan valt uit zijn rol en zegt alleen: ``Hoe lang moeten we die dingen nog op houden?''

Welke kleur heeft het petje van Willem Jan en waarom is dat zo?

Maar deze zomerkampen zijn niet alleen wiskundig, ze zijn ook nog eens erg gezellig! Veel deelnemers keren dan ook elk jaar weer terug. Buiten de wiskundige onderdelen is er ruim de tijd voor volleybal, voetbal, tafeltennis, spelletjes spelen, knutselen, kletsen, lezen, wat je maar wil. Bovendien organiseren we ook activiteiten als bosspellen (vooral spannend in het donker!), theater, een zwemmiddag en nog veel meer, maar dat houden we nog even geheim!

Deze kampen zijn niet alleen bedoeld voor buitengewoon intelligente scholieren, iedereen die ervan houdt zijn of haar hersens te kraken op originele & uitdagende puzzels en problemen is welkom!

Last but not least: op kamp C, het kamp voor middelbare scholieren van klas 3 tot en met 6, zullen allebei de wiskundemeisjes mee gaan als begeleiders! Mocht je je in de juiste leeftijdscategorie bevinden en wel benieuwd zijn naar de wiskundemeisjes in levenden lijve: dit is je kans!

De zomerkampen zitten nog niet vol, dus als het je wel leuk lijkt om mee te gaan, of als je kinderen dan wel leerlingen hebt die geïnteresseerd zouden kunnen zijn, kijk dan voor meer informatie op de site van Vierkant voor Wiskunde.

(Jeanine)

Dinsdag waren de wiskundemeisjes bij een lunchlezing van nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft. Een van zijn uitspraken geeft een bewonderenswaardige wetenschappelijke houding weer & die willen we onze lezers niet onthouden:

People say that it is impossible to do this. In my interpretation, that means it won't be easy.

(Jeanine)

Vandaag om kwart over twaalf kon heel Nederland genieten van Ionica's stem: Ionica werd op de radio geïnterviewd! Ze was te horen in Claudia d'r op op 3fm. Luister of download het mp3-bestand hier: Ionica op de radio.

Een Duitse jongen heeft namelijk op ietwat vergezochte wijze berekend dat Duitsland het WK voetbal van dit jaar zal gaan winnen. Dit heeft hij niet gedaan door middel van een fijn, ingewikkeld en op statistiek gebaseerd wiskundig model, nee, hij combineerde de jaren waarin Duitsland wereldkampioen werd (1954, 1974 en 1990) als volgt: 54 * 74 - 1990 = 2006! Deze gelijkheid leidt natuurlijk onvermijdelijk tot de conclusie dat Duitsland ook dit jaar wereldkampioen voetbal zal gaan worden.

Iedereen die ook maar enigszins goed bij zijn hoofd is, zal zeggen dat dit een duidelijk staaltje van numerologie is en dat je op deze manier alles wat je maar wil wel kan bewijzen. Daarom besloot de radio een echte wiskundige, namelijk Ionica, om commentaar te vragen. Ionica liet zich niet kennen en bleek volgens eenzelfde soort redenering in staat te zijn om te berekenen dat niet Duitsland, maar juist Nederland dit jaar wereldkampioen zal worden! Waarmee ze meteen aantoonde dat deze methode nergens op berust, want er kunnen natuurlijk niet twee winnaars tegelijk zijn. Hulde aan Ionica.

Op de vraag wie er dan wel zal gaan winnen antwoordde Ionica echter iets over kapsels van spelers, wat meteen aangeeft dat u van de wiskundemeisjes de komende weken geen diepgaande voetbalanalyses hoeft te verwachten. Wiskundemeisjes zijn tenslotte ook gewoon maar meisjes, en zoals het echte meisjes betaamt weten ze niets van voetbal.

Wie wel iets wil weten over verbanden tussen wetenschap en het WK voetbal kan zich verdiepen in het juni-nummer van Natuurwetenschap & Techniek, dat ons vertelt: Voetbal is net als André Hazes. Ooit een typische aangelegenheid voor het volk, nu ook salonfähig voor hoogopgeleiden. In N&T is bijvoorbeeld te lezen dat een universiteit en een voetballaboratorium een betere voetbal hebben ontworpen, die slechts uit 14 vlakken bestaat in plaats van de gebruikelijke 32. Hierdoor is de precisie van de bal, in ieder geval in het laboratorium en weggeschopt door een robotbeen, ongeëvenaard. We zullen zien of dat ook geldt op een voetbalveld.

(Jeanine)

Ongelooflijk, komt er een leuke wiskundeleraar op bezoek bij Paul de Leeuw, krijgt hij tien minuten de tijd om les te geven aan een groot publiek, mis ik dat! Gelukkig staat de hele uitzending nog op internet...

Swier Garst is de leuke wiskundeleraar in kwestie en hij was 6 mei te gast bij Mooi Weer de Leeuw. Hieronder zien we hem met Arjo, een van zijn leerlingen, en Paul de Leeuw.

Swier verzuchtte soms als hij voor het bord stond, dat hij zo graag eens voor meer dan twintig mensen les zou geven. Arjo aarzelde niet en stuurde Paul de Leeuw een email met dit verzoek en zo mocht Swier aan Paul de Leeuw en zo'n 800.000 kijkers de Stelling van Pythagoras uitleggen.

Paul de Leeuw snapte er al snel geen iota meer van, hoewel Swier nog van die aansprekende voorbeelden met chocolade gebruikte. Swier maakte ook erg veel grappen, over de rechte lijn van Verdonk bijvoorbeeld. Zou hij dat op school ook zo doen?

Als je Swier ook wil zien: ga op de site van Mooi Weer de Leeuw naar de Afterparty van 6 mei. Skip naar 36 minuten vanaf het begin, lach even om de afgrijselijke jongensband die je ziet en wacht tot Swier van de tribune wordt gehaald. En als er nog eens zoiets leuks op televisie komt, kan iemand mij dan even emailen?

(Ionica)

Vorige week was ik in Iran, waar ik met een leuke groep Nederlandse studenten een workshop gaf aan Iraanse studenten wiskunde en kunst. Een wat uitgebreider verslag volgt later nog, maar voor nu, om een impressie te geven, vast twee actiefoto's met Iraanse wiskundemeisjes erop. Met dank aan Tom Goris.

(Jeanine)

Wiskundige Jan van de Craats won vandaag de NWO Oeuvreprijs. Deze prijs wordt eens per jaar uitgereikt aan een journalist of onderzoeker die een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan de popularisering van wetenschap. Dit jaar koos de jury met voorzitter Robbert Dijkgraaf voor Jan van de Craats. Het juryrapport wordt waarschijnlijk morgen ergens rondgestuurd, maar ik herinner me hulde voor zijn werk voor Pythagoras, zijn goede boeken, enthousiaste voordrachten voor leraren en scholieren, zijn trainingen voor de Wiskunde Olympiade en zijn recente webklas over de Riemannhypothese.

Alle lof is terecht! Jan van de Craats is zo goed! Hebben jullie allemaal een boek van hem in de kast staan? Basiswiskunde of De juiste toon? Er staan ook veel stukken van hem op internet, bijvoorbeeld bij het Nieuw Archief voor Wiskunde of Pythagoras.

De NWO Oeuvre prijs (een beeldje en 12.500 euro) werd vandaag uitgereikt in Amsterdam, op het wetenschaps/journalisten-congres Bessensap. Maar Jan van de Craats was net deze week op Kreta voor een lang geplande vakantie. Dus kon hij de prijs niet in ontvangst komen nemen. En raad eens wie dat namens hem mocht doen? Jawel, ik!

Ik werd door Robbert Dijkgraaf gloedvol aangekondigd als degene die de fakkel overneemt van Jan van de Craats (hoewel die natuurlijk helemaal niet gaat stoppen) en mocht voor een volle zaal vriendelijk glimlachen, het beeldje in ontvangst nemen en poseren voor de camera. Ik heb even overwogen om uitgebreid te speechen (dichter bij een Oscar-moment kom ik voorlopig niet). Ik heb het toch maar kort gehouden en gezegd dat Jan zelf vast iets heel bescheidens zou zeggen op dit moment, maar dat ik kon zeggen dat hij deze prijs volkomen verdiende. En dat ik me verheugde op zijn lezing van volgend jaar (want de winnaar geeft de volgende Bessensap altijd een voordracht).

Na afloop kwamen allemaal mensen met leuke anekdotes over Jan van de Craats. Over zijn televisieprogramma in de jaren tachtig met Nada van Nie. Of over een puberzoon, die niets moest hebben van wiskunde, tot hij zo’n leuk boek van Jan van de Craats ontdekte. Kortom: Driewerf hoera voor Jan van de Craats!

(Ionica)

Om bepaalde redenen zocht ik laatst op internet wat er allemaal leuk is aan het getal 147. Op Wikipedia las ik 147 is one hundred greater than the number 47. Dat leek me niet echt een bijzondere eigenschap, maar hierdoor ontdekte ik wel wat er allemaal zo bijzonder is aan 47.

En wat blijkt? 47 is 42 voor nog ergere nerds (zie ook het plaatje hieronder). Er is een 47 society die beweert dat 47 vaker in de natuur voorkomt dan andere getallen. Ik betwijfel of dit gezelschap erg serieus is: Op hun pagina vermelden ze bijvoorbeeld dat ene Professor Donald Bentley in de jaren zestig bewezen heeft, dat elk getal gelijk is aan 47 (jammer genoeg is dit fantastische bewijs verloren gegaan).

Een van de schrijvers van Star Trek studeerde aan de universiteit van Bentley en werd besmet met het 47-virus. En het schijnt dat in bijna elke aflevering van Star Trek een 47-referentie zit. Op Land of Schlock: The 47s is een lange, lange lijst te vinden. Van overduidelijke `The probe will overload the shields in 47 seconds' tot moeilijk vindbare als een huisnummer 4G (en raad eens de hoeveelste letter G is in het alfabet...). De volgende keer dat ik met mijn bord op schoot naar de avonturen van Captain Janeway, Chakotay en Seven of Nine kijk, dan zal ik ook eens gaan zoeken naar een 47.
(Ionica)