Wiskundemeisjes

We kregen een aardige mail van Ronnie van Kempen, die ons stukje over wiskundige meubels had gezien. Hij heeft zelf als afstudeerproject voor zijn studie Industrieel Ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht ook een meubel gemaakt dat door wiskunde geïnspireerd is. Het heet Anderhalf wortel twee en zo ziet het er uit:

Ronnie schrijft over zijn meubel: "Fractals bepalen niet alleen de vormgeving van het zitmeubel, maar zijn ook bepalend geweest voor het hele concept en gebruiksfunctie. Ik beschouw de mens als fractals, kinderen in het bijzonder. Ik heb vier iteraties van het zitmeubel gemaakt, voor een volwassene, een kind, een knuffelbeest en een knuffelbeestkind, maar in gedachte is de reeks natuurlijk oneindig."

Wat een gezellige bank!

O, banken, natuurlijk!

Voor meer informatie: zie hier.

Deze week breng ik een groot deel van mijn tijd door op het Fifth European Mathematical Congress in Amsterdam. Verschillende wiskundigen raadden mij aan om eens te praten met Matilde Marcolli, één van de plenaire sprekers. Het leek me aardig om haar te vragen naar haar favoriete (nog levende) wiskundige voor onze vaste rubriek.

Marcolli legde uit dat ze deze vraag niet kan beantwoorden: ze heeft favoriete wiskundige ideeën, maar daarvan interesseert het haar niets wie ze heeft bedacht of bewezen. En ze heeft wiskundigen die ze graag mag, maar die vindt ze interessant als mens - los van hun wiskundige prestaties.

Bovendien denkt ze dat het verkeerd is om in de wetenschap te focussen op de personen. Het zou om de ideeën moeten gaan, niet om de mensen. Het is volgens haar belangrijk om te onthouden dat veel resultaten gezamenlijk werk zijn van verschillende mensen, dat het niet draait om de persoonlijkheden en dat de ideeën toegankelijk zijn voor iedereen.

Marcolli ergert zich dan ook flink aan de huidige manier van wetenschapspopularisering: ``I am completely unable to read popular-scientific books. As soon as they start telling anecdotes and stories, I throw away the book. I don't care about their lives, I care about the real stuff."

Zij zou graag eens een boek over wetenschap zien met alleen maar de ideeën. Ze vindt het erg dat de meeste populaire literatuur alleen wat mooie verhalen vertelt en er niet voor zorgt dat mensen iets van wetenschap meekrijgen.

Wat Marcolli verafschuwt is precies de manier waarop ik wetenschapspopularisering bedrijf. Ik geloof juist dat het goed is om te vertellen over de mensen achter de ideeën. Zeker bij wiskunde is het moeilijk om aan buitenstaanders uit te leggen waarom we geïnteresseerd zijn in ingewikkelde objecten in de 26ste dimensie (om maar iets te noemen). Ons werk staat zo ver af van wat de meeste mensen weten en ervaren, dat je eerst moet zorgen dat mensen überhaupt iets gaan lezen over wiskunde.

Ik denk dat mooie verhalen een goede manier zijn om mensen naar wiskunde te trekken. Waarschijnlijk begrijpen mensen niet meer van Galois-theorie door te lezen over het turbulente leven van Galois. Maar ik kan me wel voorstellen dat mensen na het lezen van een biografie ook interesse krijgen voor the real stuff. En dat ze dan over de wiskunde gaan lezen, waarvan ze anders niet eens hadden geweten dat die bestond.

Marcolli heeft me wel aan het denken gezet, want het is waar dat bijna alle popularisering meer over anekdotes dan echte wetenschap gaat. Is dat inderdaad verkeerd? Willen jullie hier bijvoorbeeld ook meer echte wiskunde zien? Ik ben zeer benieuwd naar jullie mening.

Een tijdje geleden kondigden we de film 21 al aan; nu heb ik hem dan ook gezien.

21 is losjes gebaseerd op een waargebeurd verhaal, wat in ietwat gefictionaliseerde vorm al was verschenen in het boek Bringing Down the House: The Inside Story of Six MIT Students Who Took Vegas for Millions van Ben Mezrich.

De briljante student Ben Campbell (Jim Sturgess) maakt tijdens een college indruk op wiskundeprofessor Micky Rosa (Kevin Spacey), onder andere door direct de goede beslissing te nemen als hem het drie-deurenprobleem wordt voorgelegd. Rosa is vooral onder de indruk van de manier waarop Ben zijn emoties buiten beeld houdt en op grond van alleen wiskunde de juiste beslissing neemt.

Rosa blijkt een geheim clubje van vijf studenten te leiden, die hij traint in het kaarten tellen bij black jack. Elk weekend reizen ze af naar Las Vegas en daar verdienen ze bakken met geld, door gebruik te maken van codetaal en gebaren. Ben wordt uitgenodigd om mee te komen doen. Aanvankelijk ziet hij dat niet zo ziet zitten, maar dan besluit hij dat het misschien wel een goede manier is om het geld voor zijn studie bij elkaar te krijgen.

De groep wint veel geld, ze logeren in de mooiste suites en kopen dure kleren. Bens beste vrienden (twee nerdige types met wie hij een zelfrijdend autootje aan het bouwen is voor een wetenschapswedstrijd) waarderen zijn geheimzinnige gedrag en zijn gebrek aan inzet niet zo. Natuurlijk loopt de spanning op, ook tussen de vijf studenten onderling. En waarom speelt professor Rosa zelf eigenlijk nooit mee?

Er zit niet zo heel veel wiskunde in de film, maar aan het begin zien we naast het drie-deurenprobleem een college over de methode van Newton. Ik vond dat sommige stukjes van de film aan het begin wat te lang duurden, maar daarna kwam de vaart erin. Leuk om te kijken!

Uit The Armstrong and Miller Show.

Van Bas kreeg ik zomaar een leuk shirtje opgestuurd.

Het shirtje komt van Questionable Content en is daar ook te bestellen. In de linkerbovenhoek staat trouwens "now with more integers". Supercool, dankjewel dus Bas! Stuurden maar vaker mensen van die leuke verrassingen naar de wiskundemeisjes...

Eindelijk had ik de afgelopen week tijd om Finding Moonshine te lezen en wat is dit een ge-wel-dig boek! Het vorige boek van Marcus du Sautoy (The music of the primes) vond ik ook tof, maar Finding moonshine is nóg beter.

Het boek bestaat uit een dagboek van één jaar uit het leven van Du Sautoy. Elke maand is een hoofdstuk. Du Sautoy gebruikt persoonlijke belevenissen als aanleiding om te vertellen over symmetrie, wiskundigen en hun ontdekkingen. In oktober bezoekt hij bijvoorbeeld met zijn gezin het Alhambra. Du Sautoy is vastbesloten om alle zeventien elementen van de behangpatroongroep te vinden in de tegels van de paleizen. Hij legt zijn zoon (en ons) uit waarom twee tegelpatronen die er anders uitzien toch dezelfde symmetrie hebben. Aan het eind van de dag mist Du Sautoy nog drie patronen als zijn zoon hem meesleurt naar de museumwinkel. Het is duidelijk dat de rest van het gezin soms een beetje moe wordt van Du Sautoy. Best begrijpelijk, want de volgende dag gaat hij 's morgens vroeg in zijn eentje terug om alsnog de drie missende symmetrieën te zoeken. Hij negeert zelfs een 'verboden toegangsbordje' (en legt uit dat dit voor een wiskundige een enorme stap is) om de laatste te vinden...

In Finding Moonshine wordt op een voor leken begrijpelijke manier uitgelegd waarom wiskundigen zo geïnteresseerd zijn in symmetrie en wat een symmetrie nu eigenlijk is. Du Sautoy schrijft over de geschiedenis van wiskundige ideeën op een manier waar ik erg van houd: in grote lijnen, met veel anekdotes en soms wat slordig. Ik vermoed dat sommige (wat preciezere) wiskundigen deze stukken tandenknarsend zullen lezen, maar dit boek is ook niet voor hen bedoeld. Du Sautoy heeft er nu eenmaal voor gekozen om een boek voor een brede doelgroep te schrijven en hij moet daarom soms wat details weglaten.

Ik bewonder Du Sautoy om zijn keuze: niet eerder las ik een zo openhartig verslag van hoe het is om in deze tijd als wiskundige te werken. Neem bijvoorbeeld zijn gedachten als twee studenten hem vertellen dat ze niet verder willen als wiskundige.

What is unsettling for me is that they both questioned the importance of what we are doing. They've asked that 'What's it all for?' question, and think they have seen the Emperor without any clothes. Anton has questioned whether the problems we are working on are really important. I've explained why I think these are fundamental questions about basic object in nature, but I can see that he isn't convinced. I feel I am having to defend my whole existence.

Het boek staat vol met aardige voorbeelden en uitspraken, ik zal er binnenkort een paar apart op de site zetten. In de tussentijd kunnen jullie natuurlijk zelf al lang Finding Moonshine bestellen. Voor wie liever boeken in het Nederlands leest is er bijzonder goed nieuws: komend voorjaar (2009) verschijnt de vertaling van dit boek bij uitgeverij Nieuwezijds. Ik weet nu al wat mijn moeder volgend jaar krijgt voor moederdag!

Op vrijdag 29 augustus spreekt Rob Tijdeman zijn afscheidsrede uit. Naar aanleiding daarvan wordt die dag een symposium georganiseerd over de toekomst van de wiskunde. De grote vraag van de dag zal zijn: wat zijn de ambities en mogelijkheden om de successen in het wiskundeonderzoek en -onderwijs te continueren? Op deze vraag zal worden ingegaan door Alexander Rinnooy Kan (Sociaal Economische Raad), Joop Sistermans (Adviesraad Wetenschaps- en Technologiebeleid) en Arjen Doelman (Strategiecommissie wiskunde). Het seminar wordt op een ludieke manier afgesloten door de wiskundemeisjes!

Entree en lunch zijn gratis, maar je moet je wel van tevoren aanmelden. Voor meer informatie, zie deze site. Aanmelden kan hier.

Programma
Dagvoorzitter : Harald Tepper (Nationale Denktank)

• 09.30 Ontvangst
• 10.00 Opening door Willem te Beest (vice-voorzitter College van Bestuur Universiteit Leiden)
• 10.15 Joop Sistermans: Wiskunde en Wetenschapsbeleid, zomaar een visie
• 10.45 Arjen Doelman: Wiskunde en Nieuwe Kansen
• 11.15 Pauze
• 11.45 Alexander Rinnooy Kan: Wiskunde als wijze van werken
• 12.15 Jeanine Daems en Ionica Smeets: Toekomst van de wiskunde
• 12.30 Lunch


Reacties (0)

In het zonnetje

Af en toe krijgen we een mailtje van een enthousiaste lezer, met daarbij een foto van iemand in een wiskundemeisjes-t-shirt. Zo ook van Nancy, die een foto opstuurde van haar collega Marjan van het Heilig-Hart College (Halle, België). Omdat Marjan de aanstichtster is van een heleboel leuks op school (zo organiseerde de school dit jaar voor het eerst een Pi-dag!) vroeg Nancy ons om Marjan hier eens in het zonnetje te zetten.

Dit leek ons een mooie aanleiding voor een nieuwe foto-prijsvraag: stuur een mooie foto in van iemand die een wiskundemeisjes-t-shirt draagt, op een mooie of interessante plek, liefst met iets wiskundigs erop (buiten het shirt, natuurlijk)! Als je nog geen shirtje hebt kun je dat natuurlijk kopen, maar je kunt er misschien ook wel eentje lenen (of stelen...), of iemand die er toevallig eentje aan heeft op een onverwacht moment fotograferen! Onze favoriete inzending krijgt een mooie prijs. Later deze zomer maken we bekend wat de prijs precies is. (Denk vooral niet dat deze prijsvraag een verkapte manier is om geld te verdienen, want we verdienen zelf niets op de shirtjes.)

Regels: stuur je inzending naar mail@wiskundemeisjes.nl. De deadline voor inzenden is 31 augustus 2008. Per persoon mogen maximaal 5 foto’s meedingen. Als je je foto instuurt, ga je er mee akkoord dat wij hem op de site plaatsen en eventueel voor andere wiskunde-promotiedoeleinden gebruiken. Over de uitslag kan niet gecorrespondeerd worden.

Nu ook shirtjes voor kinderen en baby's!

En er is meer goed nieuws op het t-shirt-front: er zijn nu ook wiskundemeisjes-t-shirts voor kinderen en wiskundemeisjes-rompertjes voor baby's! Kom dus maar op met die schattige baby-foto's!

Neem een kijkje in de shop om te zien welke andere kleuren er zijn. De shop is voor deze nieuwigheden een beetje aangepast: we hebben nu drie categorieën gemaakt (Heren, Dames en Kinderen), zodat alles makkelijk te vinden blijft.

Nog maar luttele nachtjes slapen tot het Fifth European Congress of Mathematics (5ECM voor vrienden) losbarst in Amsterdam. Op zondag 13 juli, een dag voordat het congres zelf begint, wordt er een speciale vrouwendag georganiseerd, met alleen vrouwelijke sprekers. Dit is het programma:

• 11 a.m-12 a.m.: Hélène Esnault (Duisburg-Essen) - Some aspects of the various notions of fundamental group
• 2 p.m-3 p.m: Alina Vdovina (Newcastle) - Non-commutative geometry on trees and buildings
• 3.30 p.m -4.30 p.m: Christine Bernardi (Paris) - Spectral methods: Basics and new applications
• 5 p.m -6 p.m: Francesca Rapetti (Nice) - A spectral element method on triangles

Op de site van European Women in Mathematics is niet veel meer informatie te vinden, maar in deze pdf staat dat je organisatoren Sylvie Paycha (sylvie.paycha@math.univ-bpclermont.fr) of Frances Kirwan (frances.kirwan@balliol.ox.ac.uk) kunt mailen als je interesse hebt in deze dag. Eigenlijk moest dat voor 16 mei, maar we denken dat deelnemers nog steeds welkom zijn.

De wiskundemeisjes zijn nog nooit naar zo'n vrouwendag geweest, maar we hebben uit zeer betrouwbare bron vernomen dat die dagen ontzettend nuttig én leuk zijn. Zo hoorden we bijvoorbeeld dat bij voordrachten de spreker ook kort iets over zichzelf vertelt. Dat zouden we eigenlijk wel op meer conferenties willen zien! Ook leuk dat de groepsfoto van zo'n conferentie er een tikje anders uitziet dan normaal.

Voor de wiskundigen onder ons: een mooie quote van Jean Dieudonné, die vandaag 102 geworden zou zijn, ware het niet dat hij in 1992 overleden is. Het is duidelijk dat Dieudonné niet zo hield van basiskeuzes...

Analytical geometry has never existed. There are only people who do linear geometry badly, by taking coordinates, and they call this analytical geometry. Out with them!