Wiskundemeisjes

Verscheidene lezers mailden ons over een boek dat pas in het Nederlands verscheen: "De eenzaamheid van de priemgetallen" van Paolo Giordano. Het boek gaat minder over wiskunde dan de titel doet vermoeden, maar er komt wel wat wiskunde in voor. De auteur is natuurkundige en werkt aan zijn promotie.

Het meisje Alice moet van haar vader elke dag naar ski-les, hoewel ze dat eigenlijk niet wil. Op een dag loopt ze bewust weg van haar groep, waarna ze akelig ten val komt. De rest van haar leven loopt ze mank.

De intelligente Mattia heeft een zwakbegaafde tweelingzus, Michela. Hij schaamt zich voor haar, en hun klasgenoten ontwijken hen. Op een dag laat hij haar achter en verdwijnt ze spoorloos.

Jaren later komen Alice en Mattia elkaar tegen op school. Ze zijn beschadigde mensen, en voelen zich aangetrokken tot elkaar, maar ze kunnen ook niet echt goed met elkaar omgaan, noch met andere mensen. Ze laten elkaar echter ook nooit meer echt los.

De wiskunde in het boek beperkt zich tot een enkele beschrijving van Mattia's studie en later zijn werk.

Sinds een paar maanden moest de professor de dingen verder van zich afhouden om ze scherp te kunnen zien. Hij zag al snel de hele rij tienen en tienplussen. Geen onvolkomenheid, geen hapering of slecht afgelopen examen, omdat er bijvoorbeeld een verkering was uitgegaan.

Hij deed het boekje weer dicht en nam Mattia nu aandachtiger op. Hij was onopvallend gekleed en had de houding van iemand die niet weet hoe hij zijn eigen lichaam moet bewonen. De professor bedacht dat het er weer zo eentje was die succesvol is in zijn studie, omdat hij er in het leven niets van bakt. Zodra ze het keurig gebaande pad van de universiteit verlaten, blijken die types altijd losers te zijn, zei hij bij zichzelf.

`Denkt u niet dat ík u een onderwerp zou moeten voorstellen?' vroeg hij langzaam.

Mattia haalde zijn schouders op. Zijn zwarte ogen draaiden van rechts naar links, langs de hoek van het bureau.

`Ik ben geïnteresseerd in priemgetallen. Ik wil mijn scriptie doen over de zetafunctie van Riemann,' antwoordde hij.

Het is een mooi geschreven boek, dat snel leest. Maar er hangt een lichtelijk nare sfeer in: het boek is een opeenstapeling van ellende en ongemakkelijke situaties. Het is zeker goed gedaan, maar niet echt mijn smaak.

In 1959 publiceerde Edsger W. Dijkstra zijn kortste-padalgoritme, een efficiënt rekenrecept om de snelste route van A naar B op een kaart te berekenen. Nu, vijftig jaar later, zijn algoritmen niet meer weg te denken uit ons leven. We hebben ze nodig om veilig te pinnen, om de trein op tijd te laten rijden en om DNA van muis en mens met elkaar te vergelijken. Het Nederlandse wiskundecluster DIAMANT organiseert een publieksmiddag over zulke algoritmen. Iedereen is welkom!

De sprekers komen uit verschillende vakgebieden: Niko Beerenwinkel spreekt over algoritmen in de biologie, Edward Schaefer over algoritmen in de cryptologie en Alexander Schrijver over de algoritmen achter het Nederlandse spoorboekje.

Kortom: biologen, wiskundigen, boeren, informatici en buitenlui, spoed u allen op zaterdag 18 april 2009 naar het Spoorwegmuseum in Utrecht. Voor 5 euro wordt u vanaf 13 uur 's middags vermaakt. Meer informatie en een aanmeldingsformulier staan op de site van Algoritmen alom.

ps Ik kom er tot mijn eigen verbazing achter dat we hier nog nooit iets over Edsger W. Dijkstra hebben geschreven. Dat zal ik binnenkort rechtzetten!

Een tijdje geleden meldde iemand hier dat hij een Yoshimoto kubus had gekocht. Nieuwsgierig zocht ik naar een filmpje en was in eerste instantie niet onder de indruk. Tot...nuja...kijk zelf maar.

Je kunt de kubus voor 55 dollar kopen bij de MoMA Store. Maar je kunt er ook zelf een van papier vouwen met de instructies (pdf) van Dave Brill.

Vandaag maken we de winnaar van de nu al legendarische Pi-dag fotowedstrijd bekend, maar eerst een filmpje van de inzendingen!

Zoals jullie kunnen zien, kregen we een heleboel prachtige pi's binnen! De jury bestond uit kunstenares Lena Shafir, de wiskundemeisjes en voorzitter Hans Wisbrun. De juryvoorzitter maakte een uitgebreid juryrapport, zie deze pdf.

Er is maar één hoofdprijs, maar de jury wilde twee inzendingen een eervolle vermelding geven.

VTI Sint-Lucas uit Oudenaarden (Vlaanderen). Een krachtige , die vertedert (let op het vasthouden van de handjes) en het groen oogt fris.


\(\)'s.

Maar dan nu....tromgeroffel....de winnaar! Deze foto kwam als enige op aller vier de individuele lijstjes van de jury voor.

KSO Glorieux Ronse (uit Ronse in Vlaanderen). Niet alleen is de heel duidelijk, de foto is ook mooi, qua compositie, scherpte en contrast, bijna een kunstwerk.

De hoofdprijs, een prachtig ingelijste vergroting van de winnende foto, is gesponsord door uitgeverij die Keure.

De wiskundemeisjes bedanken Hans Wisbrun voor de enthousiaste organisatie en alle inzenders voor hun mooie foto's. We feliciteren KSO Glorieux Ronse van harte en hopen dat er volgend jaar weer zo'n leuke prijsvraag komt!

In een nieuw internetmeme worden grappen gemaakt over Xzibit, de presentator van Pimp my ride.

Zoals gebruikelijk lopen dit soort dingen al snel uit de hand...

We schreven al eerder over Wiskunde in perspectief, een site vol interviews met wiskundigen. Op de website zullen de komende tijd nieuwe interviews blijven verschijnen, waarvan mogelijk één van een enthousiaste lezer: tot 30 april is het mogelijk zelf interviews in te sturen, waarvan het beste beloond wordt met twee toegangskaartjes voor Oorlogswinter, de verfilming van het gelijknamige boek van Jan Terlouw.

Vereisten voor een in te sturen interview zijn eenvoudig: de geïnterviewde in kwestie moet een wiskundestudie hebben afgerond, waar hij of zij bij voorkeur ook nog gebruik van maakt in het werk. Verder moet duidelijk in het interview naar voren komen wat dat werk precies inhoudt, en moet het een goed lopend verhaal zijn. Het beste interview wordt beloond met twee kaartjes voor Oorlogswinter, en natuurlijk plaatsing van het interview op de website! Stuur een interview met foto van de geïnterviewde op naar info@wiskundeinperspectief.nl.

Klaus tipte ons over dit topologische filmpje met een wiskundige striptease.

Deze column verschijnt vandaag in de Volkskrant.

Vandaag is het pi-dag. In de Amerikaanse schrijfwijze is 14 maart namelijk 3-14, en 3,14 is het begin van de decimale ontwikkeling van het getal π (pi). Maar wat is er nou zo leuk aan π dat er een dag aan gewijd moet worden? En wat doe je dan eigenlijk, op pi-dag?

Het getal pi is gedefinieerd als: de omtrek van een cirkel gedeeld door zijn diameter. Bij benadering is pi gelijk aan 3,14159265. Bij benadering, want de reeks decimalen van pi houdt nooit op. Pi is geen breuk, en pi is dus niet gelijk aan 22/7, wat sommige mensen denken. De breuk 22/7 is een benadering van pi die maar tot op twee decimalen klopt. Inmiddels zijn er meer dan 10¹² (dat is een 1 met twaalf nullen) decimalen van pi berekend, en dat zijn er veel en veel meer dan we ooit nodig zullen hebben. Er is nog geen patroon gevonden in de decimalen van pi (behalve dat het de decimalen van pi zijn), het lijkt alsof het volslagen willekeurige cijfers zijn. Maar het is ook niet bewezen dat de decimalen van pi net zo verdeeld zijn als willekeurige cijfers.

Er zijn mensen die zó gefascineerd raken door pi dat ze een ontzagwekkende hoeveelheid decimalen uit hun hoofd hebben geleerd. Het record staat op 67890 decimalen, door een Chinese student. Nou vind ik de decimalen van pi niet zo interessant, maar het getal zelf wel. Het duikt namelijk op allerlei onverwachte plekken in de wiskunde op, ook op plekken die op het eerste gezicht niets met cirkels te maken hebben.

Als je bijvoorbeeld een naald van lengte L hebt laten vallen op een planken vloer met planken die ook breedte L hebben, dan is de kans dat de naald over een kier ligt (in tegenstelling tot helemaal op één plank) gelijk aan 2/π. Pi verschijnt ook als de gemiddelde verhouding tussen de echte lengte van een meanderende rivier en de directe afstand tussen bron en monding. Verder komt het getal voor in de uitkomst van bepaalde oneindige sommen: Ook in de normale verdeling, die bijvoorbeeld beschrijft hoe vrouwen verdeeld zijn over de mogelijke schoenmaten, komt een pi voor.

Omdat pi in het Engels hetzelfde klinkt als "pie" (taart), wordt er vaak taart gegeten op pi-dag. (Een bijkomend voordeel is natuurlijk dat een taart meestal rond is.) Een bevriende wiskundeleraar is er zelfs in geslaagd zijn leerlingen wijs te maken dat de wiskundedocent op taart getrakteerd dient te worden op pi-dag! Jammer dat pi-dag dit jaar op zaterdag valt… Pi-dag is ook een mooie gelegenheid om in de klas te vertellen over pi, of om zelf eens met een meetlint de omtrekken en diameters van cirkels te gaan meten. Maar je kunt natuurlijk ook je pi-t-shirt aantrekken, schoenen kopen met pi erop of pi-vormige ijsblokjes maken: echt, het is allemaal te koop op internet.

En ik? Ik eet al mijn hele leven taart op pi-dag, want dan is mijn moeder jarig!

(Jeanine Daems)

(Deze schoenen vond ik hier, net als de button.)

p.s. Vergeet ook niet om vandaag op de foto te gaan voor de -prijsvraag!

Gisteren was ik in Nijmegen bij de oratie van Mai Gehrke. Ze sprak natuurlijk over dualiteit, maar ook over wat wiskunde gemeen heeft met kunst - en vooral wat niet. Hoe kunst bijvoorbeeld universele gevoelens op een persoonlijke en intuïtieve manier verbeeldt, terwijl...

[...] Mathematics chooses the opposite path, opting for a language far removed from the complexities of everyday in order to allow a language with complete precision. This has its definite drawbacks for communication: it limits what you can say and especially who you can say it to, but it also has some advantages for communication: Among mathematicians, the content and nature of a piece of mathematics can be very precisely communicated. As an 18 years old female student of mathematics, I had the experience of stopping by the office of a much older male colleague of my adviser coming from a culture I have little understanding of while on summer holiday, and, within minutes, we could share deep and intricate aspects of a theorem and the beauty of its proof.

De complete tekst van de oratie is te downloaden op de homepage van Mai (pdf). De wiskundemeisjes feliciteren Mai van harte met haar aanstelling!

Voor wie vanmiddag toevallig tijd heeft: in Gent kun je naar een toneelstuk over Évariste Galois en een voordracht van Gunther Cornelissen!

(Klik op het plaatje voor een vergroting.)

Meer informatie staat op de site Wiskunde & Passie.