Wiskundemeisjes

Een tijdje geleden schreef ik hier al over wisebits. Inmiddels staan er al een hele reeks mooie, slimme en grappige filmpjes online. Nog niet op de site, maar wel al hier te zien: een filmpje dat Maartje Vergeer maakte met Erol Struijk en mij.

Voor de trouwe lezers: het filmpje is inderdaad gebaseerd op deze column. Stijn Belle suggereerde daarna dat een tattoo het ultieme cadeau was.

Helaas, helaas: geen Dutch Bloggie voor de wiskundemeisjes. We konden er niet bij zijn gisteren, maar we willen de winnaars natuurlijk wel feliciteren! In het bijzonder, vanwege de onderwerpen van de weblogs, Science Palooza en Elke Das. Gefeliciteerd!

Voor als je sinterklaascadeautjes tegenvallen: een extra kans op een mooi cadeau op 6 december! Hieronder lees je de recensie van Goochelen met getallen van Hans van Maanen. We mogen twee exemplaren verloten onder onze lezers. Dankjewel Uitgeverij Boom!

Meedoen aan deze verloting is net als altijd reuzemakkelijk: laat bij dit bericht een reactie achter met je naam en een leuk getal. Vergeet niet om je email-adres correct in te vullen. Reageren kan tot zondag 6 december. Daarna zwengelen Jeanine en ik random.org aan om twee winnaars te kiezen. Enne...we kunnen alvast melden dat er heel binnenkort nog meer mooie boeken verloot gaan worden!

ps We kiezen de winnaars niet uit op hun gekozen getallen, dus je mag best een getal noemen dat al gekozen is.

Jarenlang schreef Hans van Maanen voor de Volkskrant de rubriek Twijfel. Wekelijks fileerde hij artikelen, nieuwsberichten en proefschriften. Steeds kwam hij dezelfde elementaire fouten tegen: weer iemand die het verschil tussen gemiddelde en mediaan niet kende, weer een grafiek die verkeerde gegevens liet zien en weer weggemoffelde onzekerheidsintervallen. Regelmatig kreeg Van Maanen de vraag of hij niet eens een boek kon maken waarin hij uitlegde hoe het dan wél moest. Dat boek is er nu: Goochelen met getallen.

In 27 vlot geschreven hoofdstukken legt van Maanen uit hoe je kunt goochelen met getallen en vooral hoe je eigenlijk met die getallen zou moeten werken. Veel hoofdstukken beginnen met een berichtje uit de krant. Iets als "Veel koffie goed voor een mens" (wat goed nieuws zou zijn voor de meeste wiskundigen, maar dat terzijde). Daarna legt Van Maanen fijntjes uit dat de conclusie op een verkeerde manier uit de cijfers is getrokken. Soms geeft hij nieuwe grafieken, die wel duidelijk laten zien wat er gebeurt. Ook neemt Van Maanen tijd om belangrijke begrippen als mediaan, betrouwbaarheidsinterval, correlatie en zelfs de chi-kwadraattoets uit te leggen.

Goochelen met getallen is een aanrader voor iedereen die wel eens een conclusie uit een tabel vol getallen trekt: of je nu journalist, theaterdirecteur of leraar bent. Het hele boek achter elkaar lezen is waarschijnlijk wat te veel van het goede: op een gegeven moment ging het zelfs dit wiskundemeisje een beetje duizelen. Daarom raad ik aan: elke dag één hoofdstuk. En daarna het boek steeds uit de kast pakken als je cijfers in de krant tegenkomt waarvan je denkt "Dit kan niet kloppen."

Wij mogen twee exemplaren van Goochelen met getallen verloten, laat voor 6 december hier een reactie achter om mee te loten.

Informatie: Uitgeverij Boom ISBN: 9789085068358, paperback 17 x 24 cm 256 blz. | €21.50.

Al jaren wordt er in het hoger onderwijs geklaagd over het gebrek aan algebraïsche vaardigheden bij de studenten. De Nationale Kennisbank Basisvaardigheden Wiskunde 2 (NKBW) probeert wat te doen aan deze aansluitingsproblemen tussen voortgezet en hoger onderwijs: door verbetering van de aansluiting wil ze studieuitval en -vertraging voorkomen. Op 15 december organiseert de NKBW het symposium Wiskunde op de drempel, voor iedereen die met deze problematiek te maken heeft.

Deelname is gratis, maar je moet je wel even aanmelden. Het programma en alle andere informatie is hier te vinden. Het symposium vindt plaats in Het Trippenhuis in Amsterdam.

Het is strikt genomen geen wiskunde, maar ik denk dat alle wiskundigen die (La)Tex gebruiken reuzeblij zijn met deze tip. Reijer wees me namelijk laatst op het geweldige Detexify, waar je handig kunt zoeken naar de code voor symbolen. Nooit meer wanhopig zoeken in tabellen naar de juiste code voor , of . Je tekent het symbool dat je zoekt en krijgt een lijst met waarschijnlijke mogelijkheden. Je kunt het systeem trainen door aan te geven welk symbool je bedoelde. En je hoeft vaak helemaal niet zo precies te tekenen, prachtig!

Gisteren maakte NWO de namen van de 89 onderzoekers die een Vidi krijgen bekend. Met deze subsidie van maximaal 800.000 euro kunnen deze onderzoekers vijf jaar lang een eigen onderzoekslijn ontwikkelen en een eigen onderzoeksgroep opbouwen. Onder de gelukkigen zijn twee wiskundigen.

Random fractals and phase transitions
Dr. F. (Frederico) Camia (m) 22-02-1973, Cesena (Italië), VU - Wiskunde
Toevalsprocessen en zelfgelijkvormigheid komen in de natuur veel voor. Het doel van dit project is om wiskundige modellen van fysische systemen te bestuderen waarin toeval en zelfgelijkvormigheid met elkaar in verband staan, en waarin fase-overgangen plaatsvinden die van grote invloed zijn op hun meetkundige en fysische eigenschappen.

Solving difficult optimization problems
Dr. F. (Frank) Vallentin (m) 07-10-1972, Eslohe (Duitsland), TU Delft - Mathematics
The dilemma of mathematical optimization today is that many, often simple-sounding problems cannot be solved efficiently with current methods. In this project the researchers analyze the symmetry and other structural properties of these problems. This will open new computational ways to find solutions.

We feliciteren Frederico en Frank van harte, al kennen we ze nog niet. Maar wie weet zien we hun onderzoeksresultaten in de nabije toekomst!

Door Charlie Smith.

Deze column staat vandaag in de Volkskrant.

Mijn vriend is superleuk en ik ben al jaren erg gelukkig met hem. Maar soms kom ik op een feestje een ontzettend knappe man tegen die lacht om al mijn grapjes. En dan twijfel ik even, loopt er niet een nóg leukere partner voor me rond? Hoe weet ik dat ik de juiste geliefde heb gekozen?

Voorbeeld van een ontzettend knappe man

Een partner zoeken is (met wat goede wil) te zien als een wiskundig probleem. Je moet daarbij een aantal aannames maken. Zo moeten de mogelijke partners te ordenen zijn van goed naar slecht, gelijke scores zijn niet toegestaan. Daarnaast neem je aan dat de mogelijke geliefden in willekeurige volgorde één voor één voorbij komen en dat je er maar één kunt kiezen. Nog een belangrijke (en in de praktijk niet geheel realistische) aanname is
dat je afgewezen kandidaten niet meer kunt terugnemen.

Wiskundigen noemen dit het secretaresse-probleem, waarschijnlijk omdat ze vaker secretaresses uitzoeken dan geliefden. Dit soort keuze-problemen komt voor in allerlei situaties. Denk aan het kopen van een huis: je bekijkt één voor één een aantal huizen en hoopt het beste huis te kiezen.

Met welke strategie heb je de grootste kans om de beste optie te nemen? Je kunt eigenlijk maar één ding doen: eerst een aantal kandidaten voorbij laten gaan om een beeld te krijgen van het aanbod. Daarna kies je de eerste die beter is dan alle vorigen. De grote vraag is: hoeveel kandidaten moet je proberen?

Stel bijvoorbeeld dat je uit honderd mogelijke geliefden mag kiezen. Als je er zomaar één kiest, dan heb je een kans van 1% om de beste te nemen. Als je eerst twintig kandidaten bekijkt en dan de eerste neemt die beter is dan alle vorigen, dan groeit je kans om de beste te kiezen naar 32%. Te lang wachten is niet goed, dan mis je de beste waarschijnlijk. Na tachtig kandidaten is de kans om de juiste te kiezen nog maar 18%. Een algemene vuistregel is dat je ongeveer 37% van de kandidaten moet bekijken. In dit geval heb je dan 37% kans om de beste geliefde te vinden.

Psycholoog Peter Todd paste de algemene strategie wat aan door het ideaal van één beste liefde overboord te gooien. Hij nam aan dat je gelukkig bent met een partner die bij de beste 10% zit, maar dat je wel minstens 75% kans wilt hebben om zo’n goede partner te vinden. Todd rekende uit dat je om dat te bereiken twaalf partners moet proberen. Daarna kun je de eerste die beter is dan alle vorigen met een gerust hart houden.

Hoe je die geliefden precies moet tellen, vertelt het model trouwens niet. Preutse types tellen hun afspraakjes, wildebrassen alles wat langer duurde dan een one-night-stand. Zelf tel ik iedereen waarmee ik verliefd hand in hand heb gelopen. Mijn vriend is nummer veertien en veel leuker dan mijn vorige geliefden. Kortom: ik houd hem! Nu maar hopen dat hij mij ook wil houden.

En ze leefden nog lang en gelukkig...

Sinds een paar weken kunnen wiskundigen op Math Overflow vragen aan elkaar stellen. De site is niet bedoeld voor huiswerkopgaven (daarmee kun je bijvoorbeeld naar de onvolprezen WisFaq), maar voor vragen die voor beroepswiskundigen interessant zijn. Voorbeelden van populaire vragen zijn:

• A single paper everyone should read?
• Does Aut(Aut(…Aut(G)…)) stabilize?
• Which mathematicians have influenced you the most?

Veel vragen op de site zijn meer vragen over hoe anderen wiskunde doen en niet zo zeer inhoudelijke vragen. Maar dat soort vragen kun je er natuurlijk zelf gaan stellen als je dat interessanter vindt!

Ik word zelf wel een beetje afgeschrikt door het overweldigende badges-systeem van Math Overflow. De site had beter Badge Overflow kunnen heten. Of ligt dat alleen aan mij en snakken jullie al jaren naar wiskundemeisjes-badges?