Wiskundemeisjes

Vanmiddag was het dan zover: uit handen van koning Harald ontving John Tate de Abelprijs! De ceremonie werd opgeluisterd door enkele Noorse toespraken (die gelukkig vertaald in ons programmaboekje stonden, al kun je een boel woorden als Nederlander ook redelijk herkennen) en door vrolijke muziek.

En nu is het tijd om onze galajurken aan te doen, dus voor fotoverzoeknummers moet je snel zijn!

Het is al een paar dagen geleden, maar zoals je in het vorige stukje kunt zien zijn we op reis, en we zitten dus niet zo vaak achter onze laptops... Afgelopen zaterdag is Martin Gardner overleden. In oktober schreven we nog een stukje over hem, want toen werd hij 95.

Gardner is vooral bekend vanwege zijn gigantische hoeveelheid boeken en columns over recreatieve wiskunde. Hij heeft ook mooie annotaties gemaakt bij de Alice-boeken van Lewis Carroll. Voor wie meer over hem wil lezen: op de site van de Scientific American is naar aanleiding van zijn overlijden een profiel gepubliceerd uit 1995. Via zijn wikipedia pagina kun je ook nog een aantal wat recentere interviews lezen.

Morgen wordt in Oslo de Abelprijs uitgereikt aan John Tate. En de wiskundemeisjes zijn erbij!

Vandaag begonnen de plechtigheden rond de Abelprijs met het leggen van een krans bij het Abelmonument door John Tate. Wij presenteren jullie deze exclusieve foto.

Na afloop kreeg Tate een luid applaus. Wij vonden dat een beetje gek. Natuurlijk had John Tate de krans erg netjes neergelegd, maar zijn wiskundige prestaties zijn pas echt een applaus waard.

Daarover deze week meer! Morgen zie je hier hopelijk foto's van koning Harald die de Abelprijs uitreikt en beelden van het galadiner op kasteel Akershus. Als jullie het heel lief vragen, dan plaatsen we misschien ook een foto van onszelf in galajurken (en een wiskundige naar keuze).

Als je je afvraagt waarom wij eigenlijk in Noorwegen zijn: hier staat een heldere uitleg. We zullen die show dezelfde avond ook op de Noorse Akademie der Wetenschappen geven.

Zoals we twee weken geleden aankondigden mogen we het spel Monkey Labs weggeven.

Jeanine en ik kozen Sergio als winnaar, vooral door zijn laatste opmerking:

Het lijkt me leuk om dit spel eens aan een kritische blik te onderwerpen. De video ziet er veelbelovend uit als het gaat om productiekwaliteit. Maar ik ben benieuwd hoe de rekensommen zijn geïntegreerd in de gameplay. Dit blijft voor veel educatieve games het grote struikelblok.

Sergio heeft beloofd om na een uitvoerige test een leuk stukje voor ons te schrijven, dus we zijn benieuwd!

Woensdag zijn mijn proefschriften in Leiden bezorgd! Zelf was ik net de hele dag in Amsterdam. Na een nacht vol bange dromen over blokkerige plaatjes, omgewisselde hoofdstukken en typfouten op de kaft, kon ik de boekjes donderdag ophalen. En ze zagen er supermooi uit! Voor de zekerheid ben ik er niet in gaan lezen, want er zijn vast nog wat typo's overgebleven...

Mijn verdediging is op woensdag 16 juni, klokslag 15 uur in Leiden. Meer informatie vind je op mijn site.

De afgelopen dagen heb ik enveloppen geschreven om de boekjes en uitnodigingen te versturen. De boekjes gaan vandaag op de post. Mijn paranimfen hebben inmiddels ook digitale uitnodigingen verstuurd. Mocht je dit lezen en ook graag willen komen, stuur me dan even een mailtje.

Sindskort heeft Technisch Weekblad een vernieuwde website waar ook de columns online komen. Sinds twee jaar schrijf ik maandelijks een column, soms over wiskunde, meestal over andere dingen. Mijn laatste column ging wel over wiskunde, namelijk over statistiek. Hieronder een stukje.

[...] Dat ging mis bij de veroordeling van een Britse moeder waarvan twee baby’s overleden door wiegendood. De kans dat een willekeurig kind overlijdt aan wiegendood is 1 op 8500. Volgens de door de rechtbank geraadpleegde deskundige was de kans dat twee kinderen in één gezin overleden aan wiegendood dus 1 op 8500 in het kwadraat, oftewel 1 op 73 miljoen. Die kleine kans was de basis voor de veroordeling. Ook hier is na jarenlange protesten en onterechte gevangenisstraf de moeder uiteindelijk vrijgesproken. Tragisch genoeg is zij nooit meer hersteld van de rechtszaak (bovenop het verlies van haar kinderen) en overleed ze een paar jaar na haar vrijlating aan alcoholvergiftiging.

De eerste fout hier is het domweg vermenigvuldigen van de kansen. De gebeurtenissen zijn niet onafhankelijk. Als een kindje aan wiegendood is overleden, dan is de kans dat een tweede baby van dezelfde ouders daaraan overlijdt groter dan 1 op 8500. De tweede fout is dat de kleine kans op een gebeurtenis werd gezien als de kans op onschuld. Precies deze fout werd ook gemaakt in de eerste veroordeling van Lucia de Berk. Maar de kans dat een bepaalde gebeurtenis optreedt gegeven dat de verdachte onschuldig is, is niet hetzelfde als de kans op onschuld gegeven dat die gebeurtenis plaatsvindt.

Een derde fout is het vergeten van hoeveel mensen er zijn. Zelfs als de kans op een bepaalde verdachte situatie maar 1 op 73 miljoen is, dan zal die situatie met een wereldwijde bevolking van zes miljard nog best regelmatig voorkomen.

Op schrijversmarkt.nl kunnen schrijvers een manuscript plaatsen en kunnen lezers kiezen welke manuscripten worden uitgegeven. Voor vijf euro steun je een manuscript. Als een manuscript 250 unieke supporters heeft, dan wordt het uitgegeven en krijgen alle supporters de eerste druk toegestuurd. Een grappige opzet, al staan er op de site vooral veel niet zulke goede ideeën.

Wel een goed idee is Van Tofu Krijg Je Geheugenverlies over gestuntel en gekonkel met statistiek in media, reclame en politiek. Coen de Bruijn raakte toen hij bij softwarebedrijf SPSS werkte in de ban van statistiek. Als hobby schreef hij een boekje over hoe statistiek (verkeerd) wordt gebruikt in media, reclame en politiek. Een voorbeeld:

Een persbericht van de Vereniging Eigen Huis illustreert dit treffend. Onder de kop Rioolheffing nieuwe gemeentelijke melkkoe publiceerde deze vereniging in april 2008 een artikel op hun website over de nieuwe rioolheffingen, die dramatisch zouden zijn gestegen. In het artikel werd gesproken over een stijging van maar liefst 191% voor de gemeente Borssele. In de pers nam dit percentage gretig aftrek. Het komt niet dagelijks voor dat je zulke grote stijgingen mag verslaan. Maar het ging natuurlijk om de cijfers achter dit percentage.

Hoe stak dit in Borssele in elkaar? In 2008 betaalde een Nederlands gezin gemiddeld € 196,21 aan rioolheffing. In Borssele gingen de kosten van € 24 in 2007 naar € 69,88 in 2008. Na de “dramatische” stijging van 191%, was dit nog steeds slechts een fractie van wat een gemiddeld Nederlands gezin betaalt. In het persbericht waren deze achterliggende cijfers niet te vinden.

In dit filmpje vertelt Coen zelf meer over het hoe en wat.

Coen heeft inmiddels 186 van de 250 supporters, dus ik denk dat de kans groot is dat zijn boek er komt. Kijk voor meer informatie op Coens pagina bij schrijversmarkt. Voor 5 euro steun je hem!

Volgende week komt David Acheson naar Utrecht met zijn lezing Mathematics, magic and the electric guitar. De lezing is onderdeel van het jaarlijkse Nederlandse Mathematische Congres en wordt samen met Studium Generale Utrecht georganiseerd. De lezing is bedoeld voor een breed publiek.

Acheson begint met een getallentruc waar altijd 1089 uitkomt. Hij gaat verder met verrassingen in meetkunde, chaostheorie en dynamiek van de elektrische gitaar. Hij legt uit hoe wiskunde een oude goocheltruc met touw kan verklaren. En hij hoopt vooral te laten zien dat wiskunde zelf iets magisch is.

Wanneer: Donderdag 22 april 2010
Waar: Aula van het Academiegebouw
Tijd: 20:30 - 21.30 uur (vanaf 20:00 inloop met koffie en thee)
Toegang: gratis

Meer informatie staat op de site van Studium Generale.

Voor wie donderdag niet kan, of voor wie zich juist vast wil voorbereiden: lees Achesons 1089 and all that in Plus Magazine.

Jullie hebben het vast wel gezien op het journaal: de zaak Lucia de B., de verpleegster die tot levenslang veroordeeld werd wegens moord op patiënten, werd een poosje geleden heropend. Het bewijs deugde niet, en wat voor ons interessant is: de argumenten berustten op statistiek, en daar bleek wel het een en ander op af te dingen. Vandaag werd Lucia de B. vrijgesproken. Het staat niet eens vast dat de slachtoffers überhaupt door toedoen van menselijk handelen zijn omgekomen.

De zaak kwam aan het rollen toen collega's van Lucia de B. opmerkten dat zij wel heel vaak aan het werk was op het moment dat een patiënt onverwacht overleed. Maar hoe toevallig is dat? Veel minder toevallig dan aanvankelijk werd uitgerekend, aldus onder anderen hoogleraar statistiek Richard Gill.

Gill heeft zich jaren met de zaak beziggehouden. In een heleboel artikelen kun je meer lezen over zijn opvattingen rond de zaak, bijvoorbeeld in dit interview of in dit wat minder recente artikel op kennislink. Zie ook hier. Voor de wiskundigen onder jullie: op Gills eigen website zijn een paar wiskundige artikelen over de zaak te vinden.

Update: vanavond is Lucia de Berk te gast bij Pauw en Witteman.

En wie snel is kan nu live inschakelen voor een presentatie van Marcus du Sautoy over het werk van John Tate.

Enne...Lenny is de overtuigende winnaar van de Abelprijstoto 2010, gefeliciteerd!