Wiskundemeisjes

Tsja, wij hebben niet zoveel met voetbal. Maar jullie, onze lezers, misschien wel. Verscheidene mensen wezen ons in ieder geval op een artikel dat gisteren in de Pers stond, over wiskunde en voetbal. Dus, om onze lang verwaarloosde voetbal-minnende lezers ook eens aandacht te geven: kijk maar eens op de laatste pagina van De Pers van woensdag 13 mei.

(De wiskundemeisjes houden wel van veelvlakken.)

Uit het artikel:

De traditionele topdrie heeft dit seizoen uiterst moeizaam gepresteerd. Ajax, PSV en in het bijzonder Feyenoord moesten hun hoop op een nieuw kampioenschap al snel laten varen en ondertussen leidden de voormalige middenmotors AZ en FC Twente de dans in de eredivisie. ‘Je ziet dat de regionale clubs steeds sterker worden’, vertelt Pieter Nieuwenhuis, oprichter van Hypercube. Het bedrijf van de 51-jarige Enschedeër adviseert op basis van feiten en cijfers onder meer de KNVB, de Nederlandse eredivisie en de UEFA. ‘Clubs als Heerenveen, AZ en FC Twente hebben de traditionele topdrie ingehaald.’

Gezien de eindstand in de eredivisie geen baanbrekende bewering, ware het niet dat Nieuwenhuis zijn stelling kan staven aan de hand van een ander systeem. Hypercube heeft een wiskundig model ontwikkeld, waarmee het bedrijf aantoont dat de topclubs de laatste seizoenen structureel onderpresteren.

Het komt er kort gezegd op neer dat Nieuwenhuis een maat voor de prestatie van een club heeft bedacht die hij Q noemt, en die in een grafiek heeft uitgezet tegen de begroting van de clubs. Een grotere Q komt overeen met betere prestaties in de afgelopen drie jaar. De prestaties van dit jaar, vorig jaar en het jaar daarvoor tellen mee in de verhouding 3:2:1. De conclusie is in ieder geval dat de grote clubs te veel geld uitgeven voor de resultaten die ze bereiken.

Wemke van der Weij verdedigde op 23 april haar proefschrift Queueing Networks with Shared Resources. We citeren: "Specifiek richtte ik me op wachtrij modellen voor systemen waarin de snelheid van het systeem afhangt van de verschillende wachtrijen die gebruik maken van een gedeelde capaciteit of service discipline (ook wel gelaagde wachtrijmodellen genoemd). Voor dergelijke modellen bestudeer ik de kwaliteit van de modellen, stabiliteit, doorzet en rijlengtes. Voor een aantal modellen ga ik nog een stap verder en bestudeer ik de mogelijkheden om het model te optimaliseren voor een van de kwaliteitsmaten."

AT5 maakte een leuk filmpje met dit wiskundemeisje!

Bert, dankjewel voor het doorsturen!

Dit weekend vond in Bergen op Zoom de allereerste Benelux Wiskunde Olympiade (BxMO) plaats. We hadden natuurlijk al de Nederlandse Wiskunde Olympiade en de Internationale Wiskunde Olympiade (IMO, International Mathematical Olympiad), maar nu is er dus ook een onderlinge wedstrijd voor de teams van België, Nederland en Luxemburg.

Het Nederlandse team

De teams van de deelnemende landen zijn geselecteerd via een aantal voorrondes. In Nederland werd in januari vorig jaar de eerste ronde gehouden op de middelbare scholen. De 120 besten werden daarna uitgenodigd voor de tweede ronde die in september op de Technische Universiteit Eindhoven georganiseerd werd. Uit de besten bij deze tweede ronde werden ca. dertig kandidaten uitgenodigd om mee te doen aan de training voor de BxMO en voor de IMO. Na diverse trainingsdagen werden tien leerlingen geselecteerd voor het team dat Nederland vertegenwoordigt bij de BxMO. De training, selectie en begeleiding tijdens de BxMO is in handen van Quintijn Puite (Technische Universiteit Eindhoven), Birgit van Dalen (Universiteit Leiden) en Johan Konter (Universiteit Utrecht).

De dertig deelnemende leerlingen kregen bij de wedstrijd gisteren vier pittige wiskundevraagstukken voor hun kiezen die ze individueel moesten oplossen. Daarmee konden ze in totaal 28 punten scoren (7 per opgave). De helft van de deelnemers kreeg een medaille: brons, zilver of goud in de verhouding 3:2:1. Veel van deze leerlingen zullen komende zomer ook mee doen met de IMO, die in Bremen, Duitsland wordt gehouden. In 2011 zal Nederland als gastland optreden voor de 52ste IMO. De BxMO is een van de extra activiteiten die in de aanloop daar naar toe wordt georganiseerd.

En... *tromgeroffel*... het Nederlandse team behaalde dit weekend de eerste plaats met 119 punten, het team uit België de tweede plaats met 87 punten en het team uit Luxemburg behaalde de derde plaats met 63 punten. Bovendien werd de top drie van het individuele klassement volledig gevuld door Nederlanders. Gefeliciteerd!

De individuele uitslagen van het Nederlandse team zijn als volgt:

Raymond van Bommel (17 jaar, Hoofddorp: GOUD, 28 punten
Wouter Berkelmans (18 jaar, Amstelveen): GOUD, 24 punten
Maarten Roelofsma (18 jaar, Apeldoorn): ZILVER, 17 punten
Jelle van den Hooff (17 jaar, Amstelveen): BRONS, 10 punten
David Kok (16 jaar, Delft): BRONS, 10 punten
Harm Campmans (16 jaar, Borne): 7 punten
Wadim Sharshov (18 jaar, Leiden): 7 punten
Jaap Wagenaar (16 jaar, Woubrugge): 7 punten
Peter Koymans (16 jaar, Eindhoven): 6 punten
Madelon de Kemp (16 jaar, Nijmegen): 3 punten

Tot mijn grote vreugde las ik zojuist in de NewScientist een nieuwsbericht over breuken. Simon N. Jacob en Andreas Nieder van de Universiteit Tübingen scanden de hersenen van volwassenen die allerlei breuken te zien kregen. En blijkbaar worden breuken door onze hersenen direct geïnterpreteerd, we zien ze dus niet als twee losse gehele getallen die je door elkaar moet delen. Bij het zien van dezelfde breuk in verschillende notaties wordt steeds hetzelfde deel van de hersenen geactiveerd. Het artikel waarin de resultaten gepresenteerd worden heet Notation-Independent Representation of Fractions in the Human Parietal Cortex en het verscheen deze maand in The Journal of Neuroscience.

Ik wacht nu op onderzoekers die kijken hoe kettingbreuken in de hersenen worden ontvangen.

Deze week werd bekendgemaakt wie dit jaar de Abelprijs krijgt: de 65-jarige Russisch-Franse wiskundige Mikhail Leonidovich Gromov. Hij krijgt de prijs voor zijn revolutionaire bijdragen aan de meetkunde.

Volgens het prijscommittee: “Mikhail Gromov is always in pursuit of new questions and is constantly thinking of new ideas for solutions to old problems. He has produced deep and original work throughout his career and remains remarkably creative. The work of Gromov will continue to be a source of inspiration for many future mathematical discoveries”.

De Abelprijs wordt sinds 2003 jaarlijks uitgereikt door de koning van Noorwegen. Er is een groot geldbedrag aan verbonden: de winnaar krijgt maar liefst NOK 6,000,000 (ongeveer € 700,000).

Lees hier meer over het wiskundige werk van Gromov.

Vandaag in De Pers: een grote formule op de voorkant, en een wijze les: als je een wiskundig model gebruikt, ben je dan bewust van de gegevens waarop dat model gebaseerd is. Als je een model zomaar gebruikt zonder te weten wat de aannames zijn en op welke data het gebaseerd is, kun je ook niet goed inschatten in welke gevallen en situaties dat model misschien niet zo goed werkt.

Ik weet zelf niet zoveel van modelleren en financiële markten, maar dit klinkt toch als een aanbeveling die eigenlijk een open deur zou moeten zijn.

(Met dank aan Gerben!)

Vandaag maken we de winnaar van de nu al legendarische Pi-dag fotowedstrijd bekend, maar eerst een filmpje van de inzendingen!

Zoals jullie kunnen zien, kregen we een heleboel prachtige pi's binnen! De jury bestond uit kunstenares Lena Shafir, de wiskundemeisjes en voorzitter Hans Wisbrun. De juryvoorzitter maakte een uitgebreid juryrapport, zie deze pdf.

Er is maar één hoofdprijs, maar de jury wilde twee inzendingen een eervolle vermelding geven.

VTI Sint-Lucas uit Oudenaarden (Vlaanderen). Een krachtige , die vertedert (let op het vasthouden van de handjes) en het groen oogt fris.


\(\)'s.

Maar dan nu....tromgeroffel....de winnaar! Deze foto kwam als enige op aller vier de individuele lijstjes van de jury voor.

KSO Glorieux Ronse (uit Ronse in Vlaanderen). Niet alleen is de heel duidelijk, de foto is ook mooi, qua compositie, scherpte en contrast, bijna een kunstwerk.

De hoofdprijs, een prachtig ingelijste vergroting van de winnende foto, is gesponsord door uitgeverij die Keure.

De wiskundemeisjes bedanken Hans Wisbrun voor de enthousiaste organisatie en alle inzenders voor hun mooie foto's. We feliciteren KSO Glorieux Ronse van harte en hopen dat er volgend jaar weer zo'n leuke prijsvraag komt!

We schreven al eerder over Wiskunde in perspectief, een site vol interviews met wiskundigen. Op de website zullen de komende tijd nieuwe interviews blijven verschijnen, waarvan mogelijk één van een enthousiaste lezer: tot 30 april is het mogelijk zelf interviews in te sturen, waarvan het beste beloond wordt met twee toegangskaartjes voor Oorlogswinter, de verfilming van het gelijknamige boek van Jan Terlouw.

Vereisten voor een in te sturen interview zijn eenvoudig: de geïnterviewde in kwestie moet een wiskundestudie hebben afgerond, waar hij of zij bij voorkeur ook nog gebruik van maakt in het werk. Verder moet duidelijk in het interview naar voren komen wat dat werk precies inhoudt, en moet het een goed lopend verhaal zijn. Het beste interview wordt beloond met twee kaartjes voor Oorlogswinter, en natuurlijk plaatsing van het interview op de website! Stuur een interview met foto van de geïnterviewde op naar info@wiskundeinperspectief.nl.

Gisteren was ik in Nijmegen bij de oratie van Mai Gehrke. Ze sprak natuurlijk over dualiteit, maar ook over wat wiskunde gemeen heeft met kunst - en vooral wat niet. Hoe kunst bijvoorbeeld universele gevoelens op een persoonlijke en intuïtieve manier verbeeldt, terwijl...

[...] Mathematics chooses the opposite path, opting for a language far removed from the complexities of everyday in order to allow a language with complete precision. This has its definite drawbacks for communication: it limits what you can say and especially who you can say it to, but it also has some advantages for communication: Among mathematicians, the content and nature of a piece of mathematics can be very precisely communicated. As an 18 years old female student of mathematics, I had the experience of stopping by the office of a much older male colleague of my adviser coming from a culture I have little understanding of while on summer holiday, and, within minutes, we could share deep and intricate aspects of a theorem and the beauty of its proof.

De complete tekst van de oratie is te downloaden op de homepage van Mai (pdf). De wiskundemeisjes feliciteren Mai van harte met haar aanstelling!

Deze week komt Daniel Tammet, de auteur van Op een blauwe dag geboren, weer naar Nederland om de Nederlandse vertaling van zijn nieuwe boek te promoten! Tammet is schrijver, taalkundige en docent. Hij heeft autisme en het savant-syndroom, net als Kim Peek, op wie de film Rainman is gebaseerd. Anders dan de meeste andere savants kan Tammet uitleggen wat er in zijn hoofd gebeurt. Op pi-dag (14 maart) 2004 slaagde hij erin om in vijf uur en negen minuten de eerste 22514 decimalen van pi voor te dragen.

Tammets nieuwe boek heet De wijde lucht omvatten. Uit de aankondiging van de uitgever:

Daniel Tammet, zelf autistisch savant, legt uit hoe het brein werkt, hoe we denken, leren, herinneringen bewaren en creëren, en waarom het brein geen computer is. Hij beschrijft gedetailleerd zijn eigen talenten als reken-, geheugen- en taalwonder, en laat zien wat iedereen kan leren van de breinkunsten van een savant. Autistisch denken is, zo stelt hij, eigenlijk niets meer dan een extreme vorm van denken. We doen het allemaal doen als we dagdromen, metaforen gebruiken of woordspelingen maken.

Daniel Tammet leert je te dansen met getallen, te spelen met taal, en daarbij te vertrouwen op je instinct. De wijde lucht omvatten verdiept ons begrip van het onmetelijke brein.

Vrijdag 13 maart om 16 uur spreekt Daniel Tammet in Boekhandel Scheltema in Amsterdam over zijn nieuwe boek. Helaas kunnen we er zelf niet heen. Maar we gaan het boek zeker lezen, dus verwacht een recensie binnenkort!