Wiskundemeisjes

Nog meer leuke boeken voor wisko’s

Zoals we in mei al aankondigden in Leuke boeken voor wisko's, hebben Jeanine en ik samen een artikel geschreven voor de jubileumuitgave van MaCHazine. Dit blad van de Delftse studievereniging Christiaan Huygens is deze week uitgekomen, dus nu kunnen we de nieuwe lijst leestips hier plaatsen.
Clio Cresswell - Mathematics and sex

De eerste hoofdstukken van dit boek zijn briljant. Ze gaan meer over relaties dan over seks, maar dat mag de pret niet drukken. De verhouding tussen Romeo en Julia wordt gemodelleerd als een partiële differentiaalvergelijking en het vinden van de ideale partner wordt beschreven als een optimaliseringsprobleem. Cresswell geeft tussendoor relatietips waar Dr. Phil een puntje aan kan zuigen. Het laatste deel van het boek is wat minder sterk, maar de sexy foto op de voorkant maakt veel goed.

Daniel Kehlmann - Het meten van de wereld

Deze roman over Gauss en ontdekkingsreiziger Von Humboldt brak vorig jaar alle records in Duitsland. Het meten van de wereld werd zelfs vaker verkocht dan de alomtegenwoordige Dan Brown. Voor wiskundigen is het leuk om te lezen over Gauss. Kehlmann heeft zich een jaar lang verdiept in het werk en de levens van zijn hoofdpersonen en er komt een indrukwekkende hoeveelheid feitjes voorbij. Deze roman is vooral geschikt voor mensen die op feestjes graag opscheppen met nutteloze kennis.

C.P. Snow - The two cultures

The two cultures is een toespraak van C.P. Snow uit 1959. Snow was zowel academisch wiskundige als romanschrijver. In zijn toespraak uitte Snow zijn zorg over het gebrek aan communicatie tussen verschillende vakgebieden (lees: alfa’s en bèta’s). Hij beschrijft welke problemen hierdoor ontstaan bij bijvoorbeeld ontwikkelingshulp. Hij roept beide kampen op om meer met elkaar te praten. Fijn voor ons: hij denkt dat het veel erger is dat alfa’s niet weten wat de wetten van Newton zijn, dan dat bèta’s geen Shakespeare kunnen citeren.

Barry Mazur - Imagining numbers: particularly the square root of minus fifteen

Mazur neemt zijn lezers mee langs de verschillende getallen. Hij begint –natuurlijk- bij de natuurlijke getallen en eindigt bij de complexe getallen. Voor de meeste wiskundigen wordt er weinig nieuws verteld, maar Mazur brengt dingen op een aardige manier. Hij gebruikt veel gedichten en vraagt de lezer om zich allerlei dingen voor te stellen. Ik herinner me ook nog dat hij zich afvroeg waarom in poëzie altijd rode rozen voorkomen en nooit eens gele tulpen. Wat dat met wiskunde te maken heeft kan ik even niet opzoeken, want ik heb mijn exemplaar van Imagining numbers uitgeleend. Tip: Leen dit boek alleen uit aan mensen die al iets van complexe getallen weten óf aan mensen die heel erg van wiskunde houden, want het is voor een leek lastig te lezen.

Tonke Dragt – Aan de andere kant van de deur: Zeeën van tijd

Otto, een slimme jongen die gepest wordt door zijn klasgenoten, ontdekt op een dag dat zich achter de deur van zijn kamer niet altijd de gewone overloop bevindt. Hij komt terecht in de Januaraanse ambassade, een gigantisch, organisch gebouw met een grote bibliotheek, waar zeeën van tijd zijn, waar alle klokken van hun wijzers zijn beroofd en waar de seizoenen elkaar in onvoorspelbare volgordes afwisselen. Bovenal ontmoet hij nieuwe vrienden: Christian het galgekind en Claartje zonder spiegelbeeld. Ook Einstein schijnt er asiel gekregen te hebben, net als Schrödingers kat. Het is een kinderboek, maar een echte aanrader voor bèta’s die wel houden van een fantasierijk verhaal vol mooie beelden. Het enige nadeel is dat het beloofde vervolg nog niet is verschenen, hoewel Tonke Dragt haar fans wel heeft verzekerd dat ze er hard aan werkt.

Philibert Schogt – De wilde getallen

De vijfendertigjarige wiskundige Isaac Swift denkt dat hij een beroemd probleem heeft opgelost. Er is echter een complicatie: meneer Vale, een vreemde student van middelbare leeftijd, beweert dat Swift zijn werk geplagieerd heeft. Bovendien bevindt Swift zich op het randje van overspannenheid. Het boek is een poging tot een wiskundige thriller, waarin de frustraties van een middelmatige wiskundige uitgebreid worden uitgemeten. Best een leuk boek om eens te lezen als je je verveelt op een regenachtige middag, maar de stijl is tamelijk slecht: het leest alsof het slecht vertaald is uit het Engels, terwijl het toch echt in het Nederlands geschreven is.

Georges Perec – Het leven een gebruiksaanwijzing

Perec was een schrijver die erg beïnvloed is door de wiskunde, al was hij zelf geen wiskundige. De werken van Perec zijn vaak gebaseerd op contraintes, beperkingen die hij zichzelf oplegde qua structuur. Hij heeft bijvoorbeeld een heel boek geschreven waar de letter e niet in voorkomt.
Het leven een gebruiksaanwijzing is gebaseerd op de dwarsdoorsnede van een groot appartementencomplex in Parijs. In het boek wordt het gebouw doorlopen door middel van paardensprongen, als op een schaakbord. Aan de hand van de kamer waarin je terechtgekomen bent, wordt bijvoorbeeld verteld wie in die kamer woont, soms krijg je een deel van het levensverhaal van zo’n personage te horen, soms worden vooral de voorwerpen in de kamer beschreven.
Wonderbaarlijk genoeg bleef het verhaal voor mij steeds leuk om te lezen en zijn de mensen stuk voor stuk bijzonder. De levensverhalen van de bewoners hebben vaak overeenkomsten in thematiek: zo’n bewoner had ooit een duidelijk doel in zijn leven, maar door wat voor oorzaak dan ook is het doel niet bereikt en is alle moeite vergeefs geweest. Het allerbijzonderst is de miljonair Bartlebooth, die juist zijn best doet om iets totaal nutteloos te doen met zijn leven en helemaal geen verschil te maken, maar ook dat mislukt.
Ondanks de aanzienlijke dikte heb ik het boek met erg veel plezier gelezen en ik raad iedereen dan ook zeker aan om het ook te proberen!

Bill Bryson - A short history of nearly everything

Er staat niet zo veel wiskunde in dit boek, maar wat is dit goed en geestig geschreven! Bryson schreef eigenlijk reisboeken, maar een paar jaar geleden besloot hij om zich eens in de wetenschap te verdiepen. In A short history of nearly everything beschrijft Bryson inderdaad bijna alles. En niet alleen de ontwikkelingen van de wetenschap, maar ook alle rare misstappen en vreemde hobby’s van de genieën. Ik heb een paar keer hardop gelachen om zinnen als “Almost the only thing constant about the Hubble constant has been the amount of disagreement over what value to give it.”

Gerrit Krol – Het gemillimeterde hoofd

Toen ik dit boek voor het eerst probeerde te lezen vond ik het pretentieus en de schrijver arrogant, maar nu ik het opnieuw probeerde bleek het wel een aangenaam boekje te zijn. Het is een samenraapsel van dagboekfragmenten, jeugdherinneringen, mijmeringen over meisjes, stukjes over gelezen literatuur (“van de boekenplank”), wiskundige en filosofisch getinte observaties. Van die laatste kreeg ik soms de kriebels, maar andere stukjes zijn goed of vermakelijk. Leuk voor wiskundigen en informatici zijn de fragmenten waarin de hoofdpersoon over zijn werk praat: hij voert berekeningen uit op de computers van de jaren zestig. Het boek is opgezet als een proefschrift, met een korte Engelse samenvatting en een index. Als je in die index “computer” opzoekt, word je doorverwezen naar “machine”!

Edwin A. Abbott – Flatland: A Romance of Many Dimensions

De verteller van het verhaal, A. Square, is een vierkant dat in Flatland leeft. Flatland is een vlakke wereld, een plat vlak, en de mensen kennen dus maar twee dimensies. De inwoners van het mannelijk geslacht zijn vlakke figuren, variërend van de scherpe, gelijkbenige driehoeken die tot de laagste klasse behoren, tot veelhoeken en cirkels. De cirkels vormen de hoogste klasse, want zij hebben zoveel hoeken dat je ze niet meer ziet.
De houding tegenover vrouwen wordt er bepaald door het feit dat vrouwen lijnstukken zijn. Dat levert namelijk een groot probleem op: een lijnstuk kan zichzelf bijna onzichtbaar maken, want als een vrouw zo draait dat ze in jouw kijkrichting staat, zie je alleen een punt. En als je door de scherphoekige soldaten al goed verwond kan worden, kun je je wel voorstellen wat een botsing met een vrouw zou veroorzaken.
A. Square kan ons dit verhaal vertellen omdat hij in Spaceland is geweest. Hij kreeg namelijk bezoek van een bol (stel je voor hoe een bol er uitziet in het vlak van Flatland: een cirkel die continu van grootte verandert!) die hem in de derde dimensie geïntroduceerd heeft. Maar iemand die het bestaan van een “omhoog dat geen Noorden is” verkondigt in Flatland is zijn leven niet zeker…
Deze klassieker is bijzonder grappig om te lezen vanuit wiskundig oogpunt, en tegelijkertijd is het een satire op de negentiende-eeuwse maatschappij.

Klaas Landsman - Requiem voor Newton

Een jonge postdoc in Cambridge verdiept zich in de geschiedenis van de natuurkunde en in een aantrekkelijke studente van Stephen Hawking. Mathematisch fysicus Klaas Landsman gebruikt het flinterdunne liefdesverhaal om lekker veel over natuurkunde te vertellen. De personages praten namelijk de hele dag over fotonen, kwantumfysica of relativiteit. Ze stellen elkaar doorlopend vragen als: "Begrijp jij hoe Newton tot zijn absolute ruimte kwam?", waarop de ander dan een klein mini-college geeft. Dit boek kun je daarom beter niet als een roman proberen te lezen, de 500 voetnoten maken het lezen ook niet makkelijker. Maar je leert van dit boek een heleboel over natuurkunde en de volgende keer dat iemand jou in bed vraagt "Hoe zit het nu met die absolute ruimte bij Newton?", dan weet jij ook wat je moet zeggen.

(Ionica & Jeanine)