Wiskundemeisjes
Internetbureau Rotterdam 
Inmiddels hebben we een heleboel mooie wiskundige foto's ontvangen voor onze zomerprijsvraag. Als jij ook kans wilt maken op een wiskundemeisjes-prijzenpakket of een mooi boek over wiskunde, dan moet je voor 1 september jouw mooiste foto met wiskunde naar ons toe mailen!
Wat zit er in het prijzenpakket? Een wiskundemeisjes-t-shirt naar keuze, een leuk wiskundeboek en een jaarabonnement op Pythagoras! De twee troostpijzen zijn elk een wiskundeboek.
Ter extra motivatie maken we nu vast bekend uit welke boeken de winnaar mag kiezen!
- Simon Singh: Fermat’s Last Theorem of Het Laatste Raadsel van Fermat.
- Marcus du Sautoy: The music of the primes.
- Karl Hofmann e.a.: Proofs from the book.
- Paul Hoffman: The man who loved only numbers.
- Arno van den Essen: Magische vierkanten.
(Ionica en Jeanine)
Canons zijn in! Na de canon van Nederland ontstonden er allerlei canons, lijsten van zaken die alle mensen zouden moeten weten. Zo schreven de wiskundemeisjes allebei al een artikel voor de Volkskrant bètacanon en zagen we grappige stripjes voorbij komen in de historische canon van Fokke & Sukke.
Nu is er dan ook een canon van de wiskunde! Hij is te vinden op www.wiskundecanon.nl. Johannes Lok en Wiggert Loonstra, twee Utrechtse wiskundestudenten, hebben voor het vak Geschiedenis van de Wiskunde een lijst opgesteld van 31 belangrijke wiskundigen uit de wereldgeschiedenis. Bij elk van deze wiskundigen hebben ze een stukje geschreven over hun leven en werk. De site is bedoeld voor iedereen; wie de wiskundemeisjes leest kan dus ook rustig een kijkje nemen op de wiskundecanon!
(Jeanine)
Op dit moment draait The Simpsons movie in de Nederlandse bioscopen. Naar aanleiding daarvan interviewde Nature Al Jean, een van de schrijvers. Jean studeerde wiskunde aan Harvard en stopt regelmatig wiskundige grapjes in The Simpsons. Hierbij twee mooie quotes uit het interview.
So is there a formula for writing good jokes?
I look at comedy writing mathematically, it’s sort of like a proof in which you’re trying to find the ideal punchline for a setup, and when you get it it’s a very elegant feeling. It’s a little like the feeling I used to get on completing a proof when I was doing maths at college.
Several Simpsons writers have backgrounds in maths and science. Are you a bunch of geeks at heart?
When we’re alone we talk about maths [chuckles], but we’ve learned that there’s a wider world, so we don’t always expose others to it, and we do it in a subtle way.
Heeft iemand al subtiele wiskundegrappen gevonden in de film?
(Ionica)
Hoe ontwikkelt vegetatie zich in een woestijn? Dit is een van de vele voorbeelden van dynamische systemen – het onderwerp van de Vakantiecursus voor Wiskundeleraren 2007. De cursus vindt plaats op 24 en 25 augustus in Eindhoven en op 31 augustus en 1 september in Amsterdam. Hij wordt georganiseerd door het Centrum voor Wiskunde en Informatica (CWI voor vrienden) en de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren. Speciale aandacht is er dit jaar voor mogelijke invulling van de vrije ruimte in het nieuwe vak wiskunde D.
Begroeiing in een woestijnachtig gebied vormt vaak spontaan patronen. Hoe en waarom ontwikkelen deze vegetatiepatronen zich? Begrip van deze patroonvorming is van groot belang, zeker nu de regenval op veel plaatsen op aarde af lijkt te nemen. In de wiskunde kunnen natuurlijke processen goed gemodelleerd worden met differentiaalvergelijkingen.
Arjen Doelman, clusterleider bij het CWI en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit: "De overgang van een labyrintachtige begroeiing naar een woestijn is zeer plotseling. Bij afnemende regenval of toenemende begrazing neemt de begroeiing eerst langzaam af maar opeens is er een catastrofale overgang. Het labyrint verdort en het gebied verandert in een woestijn. Het proces is onomkeerbaar; de begroeiing keert niet zomaar uit zichzelf terug als er bijvoorbeeld meer regen valt."
Tijdens de vakantiecursus bespreekt Doelman wiskundige modellen. "Hieraan kun je zien wanneer de vegetatiepatronen instabiel worden en woestijnvorming onvermijdelijk is. Ook zie je waarom er geen geleidelijke overgang is tussen begroeiing en de woestijn. Sommige vegetatiepatronen blijken robuuster te zijn dan andere; zij kunnen het langer volhouden zonder regen", aldus Doelman. "Realistischer modellen kunnen wellicht nuttig zijn bij het schatten van de kans dat een gegeven gebied woestijn wordt."
Andere onderwerpen van de Vakantiecursus 2007 zijn biologische netwerken, complexe getallen, de 'Hollandsche differentiaalvergelijking' van Van der Pol, hartritmes, wiskunde en planeetbanen, dubbelplaneten, donder en bliksem en complexe dynamica. Ionica zal in Amsterdam van de partij zijn en verheugt zicht op voordrachten van goede sprekers als Arjen Doelman, Jan van de Craats, Robbert Fokkink en anderen!
(Ionica)
Dick attendeerde ons op het artikel Scholieren mijden wiskunde in Trouw en op een interview over de Tweede Fase met Paul Drijvers. Gisteren is de nieuwe Tweede Fase van start gegaan. Leerlingen krijgen wat meer vrijheid om vakken te kiezen en wiskunde is niet langer in alle profielen verplicht. Wel kunnen de geïnteresseerde leerlingen dieper ingaan op de stof in het nieuwe vak wiskunde D. Paul Drijvers van het FIsme en secretaris van de Commissie Toekomst Wiskunde Onderwijs gaf gisteren een reactie op BNR nieuwsradio (kies voor 20-8-2007, tijdstip 14.43).
Trouw schrijft:
Een deel van de havo-leerlingen krijgt helemaal geen bètastof meer. Voor havisten met het profiel cultuur & maatschappij is wiskunde namelijk niet langer verplicht. Een derde tot de helft laat dat vak inderdaad vallen, blijkt uit de enquête. Bovendien verdwijnt het vak algemene natuurwetenschappen van het havo-rooster; dat was bedoeld om ook scholieren die geen exact profiel kozen enig begrip van bètazaken bij te brengen.
Paul Drijvers zegt in zijn reactie op BNR nieuwsradio dat het wel meevalt met het aantal leerlingen zonder wiskunde en dat de enquête niet zo'n heel duidelijk beeld geeft. Hij noemt de vernieuwde Tweede Fase "gemengd nieuws", en hij benadrukt dat dit slechts een kleine aanpassing is om de kinderziektes aan te pakken. Over een jaar of vier komt de grote inhoudelijke vernieuwing van de Tweede Fase.
Volgens Drijvers is het probleem dat de beleidsmakers niet consequent te werk gaan. Aan de ene kant wordt er veel geld gestopt in bèta-promotie, denk aan het Platform Bèta Techniek dat wil zorgen voor genoeg bèta's en technici. Aan de andere kant worden besluiten over de Tweede Fase voor een deel niet op grond van inhoudelijke, maar op grond van organisatorische argumenten genomen: het aantal uren wiskunde wordt verminderd, omdat het voor scholen makkelijker is als alle vakken ongeveer evenveel uren hebben.
Er is gesneden in het verplichte deel van de wiskunde in het profiel natuur en techniek, wat het profiel is waarmee leerlingen een bèta- of technische studie kunnen gaan doen. Het nieuwe vak wiskunde D biedt veel interessante onderwerpen en een betere voorbereiding op zo'n studie, maar dat is niet verplicht.
Over dit leuke, nieuwe vak wiskunde D zegt Trouw:
Uit de enquête blijkt dat de helft van de scholieren [die het profiel natuur en techniek hebben - JD] dit nieuwe vak mijdt.
Exacte studies aan de universiteiten zijn daar niet blij mee. „Wij moeten onze inhoud afstemmen op de studenten die dat vak niet hebben gevolgd”, stelt Mark Peletier, hoogleraar wiskunde aan de Technische Universiteit Eindhoven. „Dat betekent dat het niveau omlaag moet.”
Volgens Drijvers ligt hier het zwakke punt. Universiteiten en hogescholen klagen al een paar jaar over het wiskundeniveau van de eerstejaars bèta- en techniekstudenten, en juist in de verplichte wiskunde voor deze studenten is nu gesnoeid. Volgens Drijvers moeten de toekomstige studenten in exacte vakken goed worden voorbereid, en daarvoor is meer specialisatie en diepgang nodig.
De aansluiting tussen het voortgezet en het hoger onderwijs is met deze aanpassingen dus niet verbeterd, terwijl dat wel nodig is. Drijvers merkt op dat iemand zich zal moeten aanpassen: het voortgezet onderwijs, of het hoger onderwijs, want ze moeten natuurlijk wel op elkaar aansluiten. Een uitdaging voor iedereen.
(Jeanine)
Een paar maanden geleden kregen de wiskundemeisjes via-via de vraag of ze aardige filmfragmenten kenden die de charme van het creatieve proces in de wiskunde demonstreren. Voorzitter van de Sociaal Economische Raad Alexander Rinnooy Kan was daarnaar op zoek. Wij weten nu waarom: vanavond is hij te zien als zomergast op Nederland 2.
Rinnooy Kan studeerde in 1972 cum laude af als wiskundige in Leiden. Daarna promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn publicatielijst is behoorlijk indrukwekkend met meer dan honderd artikelen. Zijn c.v. is zo mogelijk nog indrukwekkender, hij was onder andere rector magnificus van de Erasmus Universiteit en is sinds 2006 voorzitter van de Sociaal-Economische Raad, het belangrijkste sociaal-economisch adviesorgaan van het kabinet.
Dankzij Peter van Emde Boas kunnen we een foto laten zien van Alexander Rinnooy Kan in zijn jonge jaren, toen hij werkte als wiskundige. De foto is genomen in 1976.
We zijn benieuwd welke fragmenten Rinnooy Kan gekozen heeft en wat hij over wiskunde zal zeggen. Hopelijk wordt het net zo'n mooie aflevering als die met Robbert Dijkgraaf twee jaar terug. Vanavond zitten wij in elk geval vanaf 20.25 uur voor de televisie!
(Ionica)
Probleem 5: Leo de leugenaar
Leo de Leugenaar is een vreemde leugenaar. Op zes dagen van de week liegt hij, maar op de zevende dag spreekt hij altijd de waarheid. De volgende uitspraken deed hij op drie opeenvolgende dagen:
Dag 1. "Ik lieg op maandag en dinsdag."
Dag 2. "Vandaag is het donderdag, zaterdag of zondag."
Dag 3. "Ik lieg op woensdag en vrijdag."
Op welke dag spreekt Leo de waarheid?
(Jeanine)
Probleem 4: Cake snijden
Op een rechthoekige cake is slagroom gespoten, ook in een rechthoekige vorm (zoals op het plaatje). Je wil de cake in twee stukken delen, maar natuurlijk wel zó dat je allebei evenveel cake krijgt en evenveel slagroom. Je mag één keer snijden, in een rechte lijn. Hoe doe je dat?
(Jeanine)
Probleem 2: Mastermind
Merel en Els spelen Mastermind. Els moet een getal van vier cijfers (0 t/m 9) raden dat Merel in gedachten heeft. Merel geeft aan hoeveel cijfers van de gok van Els in haar getal zitten, en hoeveel van deze cijfers ook al op de goede plek in het getal staan. De eerste vijf beurten zien er als volgt uit:
Bij de zesde poging weet Els het goede getal te raden. Wat is dat getal? En waarom?
(Jeanine)
