Wiskundemeisjes

Fibonacci, dat was toch met konijnen...? Ja. Maar iemand heeft bedacht dat deze duiven net zo zitten als de Fibonacci-getallen op de getallenlijn.

Van hier.

In de gangen van het EWI van de TU Delft hangt sinds kort wiskundige kunst. Op de 7de en 9de verdieping kan iedereen genieten van werken gebaseerd op de Stelling van Van der Waerden.

Deze tekst hangt er bij de kunstwerken:

Partitioning the first natural numbers into subsets not containing arithmetic progressions of length ?
The famous Van Der Waerden theorem shows that this is possible only up to a certain number. Many mathematicians worked on its exact location, which is considered as a hard problem. Lower bounds are provided by actual presenting such partitions, called certificates. A breakthrough in finding such certificates was forced at Delft by combining SAT technology and two dimensional visualization methods initiated by Marijn Heule. Beautiful pictures arise, showing many symmetries. This is the more surprising considering they represent structures not allowing arithmetical regularities.

De werken zijn gemaakt door kunstenares Mieke Schobbe.

In 2007 schreef K.P. Hart voor het Nieuw Archief voor Wiskunde een mooi artikel over de stelling van Van der Waerden (pdf).

Met dank aan Hans van Maaren voor de tip.

Een Mad Lib is een verhaaltje met lege plekken. Je geeft een lijst woorden, en als die worden ingevuld op de lege plekken, komt er voor iedereen een ander verhaaltje uit!

Hier staat nu een wiskundige Mad Lib, door Courtney Gibbons, die heel lang Brown Sharpie tekende. Je moet misschien wel even je Engelse-woordsoorten-terminologie ophalen.

En (alleen nuttig voor wetenschappers): de PhD comics hebben ook een Mad Lib, om heel snel een acceptabele abstract te schrijven!

Wie oh wie kunnen er komende vrijdag gratis genieten van wetenschap, kunst en muziek op Discovery Festival? Zoals hier aangekondigd mochten wij van de organisatie 2 x 2 vrijkaarten weggeven. En de gelukkigen zijn... John, die los zal gaan op Dance of the Pythagoreans en Desiree die gaat swingen op X & Y van Coldplay. We wensen jullie veel plezier!

We hopen dat jullie ook de scatter plot op de dansvloer zullen doen...

Deze column verscheen vandaag in de Volkskrant.

Hoe lang zal de kabinetsformatie nog duren? Ik besef dat ik een risico loop door hierover te schrijven. Er zitten een paar dagen tussen het schrijven van deze column en het verschijnen ervan, dus er is een kleine kans dat Rutte, Verhagen en Wilders precies daartussen in tot een akkoord komen. Het is altijd lastig om dit soort dingen te voorspellen. Mark Rutte zelf was rond de verkiezingen in juni nog ronduit optimistisch en hoopte voor 1 juli een kabinet gevormd te hebben. Inmiddels sleept de formatie alweer zo’n 100 dagen voort met een reeks mislukte pogingen, uitgelekte brieven en een stoet informateurs. Wanneer zal er eindelijk een nieuwe regering bij de koningin op het bordes staan?

In 1977 duurde de formatie maar liefst 208 dagen. Hier staat dan eindelijk het eerste Kabinet-Van Agt op het bordes bij Koningin Juliana.

Wiskundigen hebben een heel algemene truc om te voorspellen hoe lang iets nog zal duren. Het achterliggende idee is vrij eenvoudig. Als je iets op een willekeurig moment ziet, dan is er 95% kans dat je datgene tegenkomt in de middelste 95% van zijn totale levensduur. Helemaal aan het begin van dat interval van 95% neem het verleden 2,5 % in en de toekomst 97,5%. De toekomst is dan dus 39 keer zo lang als het verleden. Aan het einde van het interval is het precies omgekeerd en is de toekomst nog maar 1/39ste deel van het verleden.

John Richard Gott III stelde voor om dit principe te gebruiken om te voorspellen hoe lang iets nog zal duren. Als je iets ziet dat al X jaar bestaat, dan is volgens het bovenstaande de kans 95% dat het nog tussen de X/39 en X*39 jaren zal blijven bestaan. Snel twee voorbeelden voor wie de draad helemaal kwijt is.

De Universiteit Leiden bestaat 435 jaar en de regel van Gott voorspelt dat er 95% kans is dat de oudste universiteit van Nederland er nog tussen de 11 en 16965 jaar zal zijn. De kans dat de universiteit voor 2021 haar poorten sluit is dus maar 2,5%.

De Volkskrant werd in 1919 opgericht, en de regel voorspelt dat de krant zeer waarschijnlijk nog tussen de 2 en 3549 jaren zal doorgaan.

Gotts regel lijkt een wonder: bijna vanuit het niets geeft hij heel sterke voorspellingen. Maar de regel is onder wiskundigen net zo omstreden als samenwerken met de PVV binnen het CDA. Het is duidelijk dat je de regel niet overal kunt toepassen. Mijn oma van 84 zou bijvoorbeeld 95% kans hebben om nog tussen de 2 en 3276 jaar te leven. In werkelijkheid is de kans dat ze nog meer dan 50 jaar zal leven precies 0%. Bij dingen met een (biologische) bovengrens aan de levensduur werkt de regel dus niet. En het is niet duidelijk voor welke processen hij wel goed is.

Laten we de regel toch eens toepassen op de formatie. Hij voorspelt hier dat er 95% kans is dat die nog tussen de 2 en 3900 dagen zal duren. Er is dus maar een kleine kans dat de formatie rond is voor deze column gedrukt wordt en een net zo kleine kans dat we over tien jaar nog steeds een demissionair kabinet onder Balkenende hebben.

Via kennislink kwam ik terecht op deze website, waar je een Escherachtige print ziet die je kunt bewegen! Om een beetje duizelig van te worden. Klik en sleep met de muis.

Goed nieuws voor mannen die volgende week vrijdag indruk wil maken op Discovery Festival! Onderzoekers hebben namelijk bepaald welke bewegingen vrouwen het meest aantrekkelijk vinden. Hun artikel heeft de veelzeggende titel Male dance moves that catch a woman's eye. Hieronder demonstreert een poppetje de beste pasjes. Ik ben na het zien van dit filmpje nog niet overtuigd, misschien zou het helpen als het poppetje een sexy gezicht, een leuk shirtje en iets te lang zwart haar had...

Je kunt trouwens nog tot en met komende vrijdag meeloten voor twee vrijkaarten voor Discovery Festival, zie dit stukje.

Begin dit jaar zagen we regelmatig een cameraploeg door het Mathematisch Instituut lopen. Hendrik Lenstra werd namelijk gevolgd voor een documentaire. En in september gaat die documentaire onder de titel De dingen die je niet begrijpt in première op het Nederlands Film Festival.

De site van het Film Festival schrijft het volgende over De dingen die je niet begrijpt.

Een van de zes documentaires gemaakt in de reeks 'Magie van de wetenschap', waarin zes gerenommeerde documentairemakers evenzoveel Nederlandse topwetenschappers portretteren. In dit deel staat wiskundige Hendrik Lenstra centraal. Het zogenaamde LLL-algoritme, dat hij in 1982 samen met zijn broer Arjen en de Hongaarse wiskundige László Lovász ontwikkelde, bracht hem internationale faam. Filmmakers Peter en Petra Lataster volgen hem niet alleen in zijn professionele leven (we zien hoe hij studenten begeleidt en naar Berlijn afreist om een lezing te geven), maar ook in het persoonlijke, waarin hij zijn bejaarde moeder verzorgt. Want wiskunde ís het leven voor de alleenstaande Lenstra: in Berlijn maakt hij een kwatrijnenkaartje om te zien waar in de stad de hoogste concentratie boekwinkels en antiquariaten te vinden is. Hij studeerde, zegt hij, zoals de mens ademt en eet, omdat hij 'er niet tegen kon dat er vragen waren waarop hij het antwoord niet wist.' Maar ook zijn jongensachtige guitigheid komt naar voren in de droogkomische onderonsjes met zijn moeder.

De dingen die je niet begrijpt gaat in première op dinsdag 28 september om 12.00 uur en is op 30 september om 14.00 uur nogmaals in Utrecht te zien. Meer informatie en kaarten vind je via de site van het Film Festival. Later dit jaar zal de film ook op televisie worden uitgezonden.

Het wiskundetijdschrift Pythagoras gaat zijn vijftigste jaargang in. In het kader van dit jubileum verschijnt in elk nummer van deze jaargang een puzzel met het getal 50 als thema. Met kans op mooie prijzen, die in het volgende nummer onthuld zullen worden!

Klik verder voor een mooie pdf met deel 1 van de prijsvraag.

Op vrijdag 24 september staat het Amsterdamse NEMO in het teken van wetenschap, muziek, experimenten, kunst en feest op Discovery Festival. En wij mogen 2 x 2 vrijkaarten weggeven!

Op het programma staan onder andere micro-talks van natuurkundige Erik Verlinde en ruimteheld Wubbo Ockels. Wiskundig hoogtepunt wordt waarschijnlijk Turn Back Time met wiskundige modellen van biochemische netwerken. En verder is het zoals elk jaar vooral één groot feest (zegt Ionica die de afgelopen jaren meer dan eens de geplande nachttrein naar Leiden miste omdat het zo gezellig was op de dansvloer).

Bekijk vast het volledige programma op de site van Discovery Festival. Je kunt ook gelijk online kaarten bestellen. Tickets kosten in de voorverkoop 10 euro, aan de deur betaal je 12 euro. Studenten en CJP pashouders betalen 7,50 euro in de voorverkoop en 10 euro aan de deur.

Je kunt je ook aanmelden als vrijwilliger, wij weten uit ervaring dat het erg leuk is om mee te helpen achter de schermen!

Win die vrijkaarten!
Zoals gezegd mogen wij van de organisatie 2 x 2 vrijkaartjes weggeven. Laat als je wilt meeloten voor die kaarten bij dit bericht een reactie achter met "Ja, ik wil dansen op..." en de titel van jouw favoriete wetenschappelijke dansplaat. Reageren kan tot en met vrijdag 17 september. Daarna zwengelen Jeanine en ik de random generator aan om de winnaars te bepalen.