Wiskundemeisjes

Via Betablokker belandden we op de site van Noorderlicht, waar aangetoond wordt dat journalisten het verschil tussen procenten en procentpunten niet helemaal begrijpen. Een typisch gevalletje voor onze categorie muggenziften!

En als we toch aan het muggenziften zijn: eerlijk gezegd vind ik het taartvoorbeeld van Noorderlicht niet zo verhelderend. Als ik het verschil tussen de hoeveelheden taart die mijn vriendje en ik hebben opgegeten uit zou willen rekenen, is er gewoon weinig reden om dat in procenten te doen en niet in procentpunten: vanuit mijn standpunt heeft hij 20% minder taart gegeten, vanuit zijn standpunt heb ik 25% meer taart gegeten. De zin "Het verschil tussen uw taartconsumptie en die van uw partner is dus geen 10 procent, maar 20 procent" is dus ook een beetje misleidend: "het verschil" is juist weer een begrip dat zo absoluut klinkt dat het vanuit beide standpunten bezien hetzelfde zou moeten zijn en juist dat wil je dan uitdrukken in procentpunten.

In het geval van de verkiezing tussen Rutte en Verdonk is het dus ook interessanter om te weten hoeveel procent van de totale hoeveelheid kiezers minder op Verdonk gestemd heeft dan op Rutte, en dat zijn dus die 5 procentpunten (die we dan inderdaad wel netjes procentpunten moeten noemen, om de verwarring tegen te gaan). Goed, leve de procentpunt, dus!

(Jeanine)

Veel wiskundigen ergeren zich aan het slordige, weinig precieze taalgebruik in het dagelijks leven, bijvoorbeeld in reclames. In sommige reclames worden zelfs onwaarheden verteld! Een voorbeeld hiervan is de reclame van de Bankgiroloterij. Hierin werd de argeloze luisteraar of kijker beloofd:

Van iedere 5 deelnemers wint er altijd 1 een prijs. Gegarandeerd!

Als je even goed nadenkt, zie je dat dat betekent dat er maar 4 deelnemers kunnen zijn die geen prijs winnen! Als er namelijk 5 mensen zouden zijn die meedoen en geen prijs winnen, dan zijn dat 5 deelnemers waarvan er niet 1 een prijs wint. Twee wiskundigen, Jan Brandts en Reinier Bröker, hebben onafhankelijk van elkaar een klacht ingediend bij de Reclame Code Commissie. Jan Brandts schreef ons vorige week:

Wat ik verder nog niemand heb verteld is dat de Bankgiroloterij daarna hun reclame hebben aangepast door eerst te melden dat "gemiddeld 1 op de 5 wint" (wat ik geen foute uitspaak vind) om vervolgens toch ook nog hun eerdere foute uitspraak te herhalen!

Misschien denken ze wel dat als je eerst iets waars zegt, de onwaarheid van de daaropvolgende uitspraak gecompenseerd wordt of zo, geen idee. Hoe dan ook, ik heb toen weer bezwaar gemaakt, en ben twee weken geleden wederom in het gelijk gesteld. De Reclame Code Commissie heeft echter alleen een "adviserende stem" en kunnen reclames niet verbieden. Dus in feite zegt het allemaal niets.

En Reinier schreef bijvoorbeeld in zijn brief:

Volgens de Bankgiroloterij doen er maandelijks ongeveer 1 miljoen mensen mee aan hun loterij. De reclame zegt nu letterlijk dat er bij 1 miljoen deelnemers 999.996 winnaars zijn. Dit is uiteraard onjuist.

De reclame-uiting van de Bankgiroloterij lijkt mij misleidend.

Dus pas goed op! Als je meedoet met de Bankgiroloterij en je vrienden ook, bestaat de kans dat jullie allemaal niets winnen, ook als je met z'n vijven bent!

(Jeanine)