Wiskundemeisjes

Vallende sterren (8)

We krijgen heel wat tips voor onze rubriek over wiskundigen die op een opmerkelijke manier om het leven zijn gekomen. Dank daarvoor! En blijf vooral insturen. Kor mailde ons bijvoorbeeld over Jean Louis Maxime van Heijenoort, de vallende ster van deze maand.

Wat een ongebruikelijke foto van een wiskundige! Van Heijenoort is de tweede van rechts, de man met de baard is niemand minder dan Leon Trotski, de dame is legendarische kunstenares Frida Kahlo. Van Heijneoort leidde dan ook een leven vol seks, politiek en natuurlijk wiskunde.

Hij werd in 1912 geboren in Frankrijk. Zijn Nederlandse vader overleed twee jaar later en hij groeide op bij zijn Franse moeder (en later een stiefvader). Van Heijenoort was altijd de beste van de klas, en volgde niet alleen wiskunde, filosofie, natuurkunde, scheikunde, Latijn, Grieks en Duits, maar ook Franse literatuur en taal. Op zijn zeventiende begon hij zichzelf Russisch te leren. In 1930 kreeg hij een beurs en vertrok hij naar Parijs om wiskunde te studeren aan Lycée Saint-Louis.

Hij was echter ongelukkig met het Franse schoolsysteem (hij vond het onderdrukkend) en eigenlijk met de hele maatschappij. Hij radicaliseerde en ging al op zijn vijftiende bij een communistische jeugdgroep. Als student raakte hij geïnteresseerd in Trotskisme en hij sloot zich begin 1932 aan bij de bijbehorende beweging in Frankrijk. Later dat jaar zocht Trotski een assistent die zowel vloeiend Frans als Russisch sprak. Van Heijenoort kreeg de baan en voegde zich bij Trotski. Tot 1939 diende hij als persoonlijke secretaris, vertaler en lijfwacht van Trotski. Later schreef hij With Trotsky in Exile: From Prinkipo to CoyoacGan over deze periode. Zoals het een wiskundige betaamt, corrigeerde hij in een appendix allerlei fouten die anderen hadden gemaakt in de beschrijving van het leven van Trotski.

Van Heijenoort vertrok in 1939 naar Amerika om bij zijn tweede vrouw te kunnen zijn. Nog geen jaar later werd Trotski vermoord. Van Heijnenoort bleef nog een paar jaar actief als Trotskist, tot hij in 1948 afstand deed van de beweging. Zijn liefde voor wiskunde was echter altijd gebleven en in 1949 promoveerde hij alsnog aan de New York University. Hij stortte zich daarna op logica en schreef het standaardwerk From Frege to Gödel: A Source Book in Mathematical Logic, 1879-1931. Voor wie meer in en over zijn werk wil lezen is er A guide to the Jean van Heijenoort Papers 1946-1988.

Na de politiek en wiskunde zijn jullie natuurlijk ontzettend benieuwd naar de seks in Van Heijenoorts leven. Helaas heb ik weinig specifieke details boven water gekregen, maar vast staat dat hij vier keer getrouwd is (en ook vier keer gescheiden). Daarnaast zou hij de ene na de andere minnares versleten hebben. Eén van hen is volgens de geruchten Frida Kahlo (al ging zij natuurlijk met bijna iedereen naar bed).

Van Heijenoorts vierde vrouw was Anne-Marie Zamora. Ze trouwden in 1969, scheidden in 1981 en hertrouwden in 1984. De hele relatie klinkt nogal problematisch. Eind 1985 dreigt Zamora met zelfmoord en zoals Van Heijenoort toen zei: "Of course she wants to kill me, too". En in maart 1986 deed ze precies dat. Ze jaagde drie kogels door het hoofd van haar slapende man en schoot zichzelf daarna in de mond.