Wiskundemeisjes

Nog een wiskundedame: Sophie Germain

Sophie Germain (1776 - 1831) werd op 1 april 1776 geboren in Parijs, als dochter van een rijke koopman. Meisjes van haar stand werden niet geacht wiskunde te studeren, maar wel te kunnen meepraten in conversaties over wiskunde. Daarom werden er boeken geschreven waarin wiskunde speciaal voor dames toegankelijk gemaakt werd, met titels als Newtonianismo per le Dame, waarin Newtons theorieën aan de hand van aansprekende romantische voorbeelden werden uitgelegd, aangevuld met plaatjes als dit.

Sophie Germains interesse in wiskunde werd echter gewekt door een boek over geschiedenis van de wiskunde uit haar vaders bibliotheek dat ze las op haar dertiende. Ze was onder de indruk van het verhaal over de dood van Archimedes, die zo in beslag genomen werd door zijn wiskunde dat het hem tijdens de inval van de Romeinen in Syracuse zijn leven kostte.

In 1794 werd in Parijs de Ecole Polytechnique geopend, maar vrouwen mochten er niet studeren. Sophie verzon hier iets op: ze slaagde erin haar analyse-opgaven in te leveren onder de naam van meneer Le Blanc. Hij was een student die niet zo'n goede prestaties leverde en zijn studie had gestaakt. De administratie had dit echter niet in de gaten en Sophie slaagde erin de dictaten die voor hem bestemd waren te pakken te krijgen. Uiteindelijk wilde Lagrange, de docent bij wie ze haar werk inleverde en die zelf een beroemd wiskundige was, de student die opeens zo goed geworden was graag ontmoeten en ze moest haar identiteit onthullen. Lagrange was blij verrast en werd haar mentor.

Later gebruikte ze haar pseudoniem opnieuw toen ze met de beroemde wiskundige Gauss correspondeerde over getaltheorie. Ook Gauss was onder de indruk van haar prestaties. Maar ook aan hem moest ze haar identiteit bekend maken. In 1806 vielen de legers van Napoleon Pruisen binnen. Germain vreesde voor het leven van Gauss en vroeg een bevriende generaal hem te beschermen. Dat deed hij inderdaad en hij noemde Germains naam, zodat ze in haar volgende brief wel moest vertellen wie ze eigenlijk was.

Germain werkte eerst vooral aan getaltheorie, daar gingen haar brieven aan Gauss ook over. Ze bereikte hierin resultaten toen ze probeerde een bewijs te vinden voor de beroemde laatste stelling van Fermat. De correspondentie hield echter plotseling op toen Gauss hoogleraar astronomie werd en zijn interesse verlegde naar de meer toegepaste wiskunde.

Hierna hield ze zich bezig met elasticiteit en ze stuurde haar bijdrage tot drie keer toe in voor een wedstrijd die in die tijd gehouden werd. Het ging erom een wiskundige theorie van elastische oppervlakken te vinden. Er werden echter steeds redenen aangevoerd om haar de prijs niet te geven, ook al was ze in het begin de enige deelnemer. Ze kreeg toen de wedstrijd heropend was een eervolle vermelding, maar een prijs kreeg ze niet. Er werd gefluisterd dat haar werk gewoon niet serieus genomen werd omdat ze een vrouw was. Poisson, die haar rivaal was op het vakgebied en ook lid van de jury, schreef wel een heel formele erkenning van haar werk, maar weigerde op een serieuze manier met haar in discussie te gaan.

In 1829 kreeg ze borstkanker. Toch maakte ze in 1830 nog twee artikelen af, toen ook nog een revolutie was uitgebroken in Parijs. In 1831 overleed ze.

(Jeanine)