Wiskundemeisjes
Internetbureau Rotterdam 
Archief voor oktober 2009
De afgelopen weken zag ik in Amsterdam een heleboel olifanten van de Elephant Parade. Maar dit exemplaar was ik nog niet tegengekomen.
Peter van Emde Boas emailde ons foto's van deze olifant die bij de Stopera aan de Amstel staat. Peter betwijfelde of de artiest zich ervan bewust was dat ze een multi-grid rooster op de olifant heeft geschilderd.
In de Amsterdamse museumshops zijn replica's te koop (al kan ik niet vinden of ze ook deze multi-grid olifant daar hebben, de webshop heeft die in elk geval niet). De grote olifanten worden op 12 november geveild, welk wiskunde-instituut wil met dit beeld pronken?
Britta Johnson heeft een supermooie video gemaakt bij de single "Two Dots" van Lusine. De omschrijving bij het filmpje:
In the clip, a pair of marbles—one blue, one yellow—engage in the timeless dance of seduction on a horizontal plain, mapping the ups and downs of a courtship through pencil-drawn geometric principles. Like Two Dots, Johnsons video lives in the middle ground between technology and humanity, emotional immediacy and obsessive detail.
Deze column verscheen in de Volkskrant van 10 oktober.
“Want ik heb heimwee naar een tijd die ik niet ken. En ik weet zeker dat ik in de foute eeuw geboren ben. 'k Wil draven door de velden. 'k Wil meedoen met de helden,” hoorde ik Guus Meeuwis laatst zingen. “'k Wil wonen op een groot en machtig slot. En getroffen worden door een kogelschot. Want in deze tijd verveel ik me kapot.”
Nou denk ik helemaal niet dat ik in de foute eeuw geboren ben. Er is nauwelijks een betere eeuw geweest om geboren te worden, zeker als een in wetenschap geïnteresseerde vrouw. En een kogelschot lijkt me ook niet echt een pretje. Maar ik vroeg me wel af: wat zou als wiskundige nou eigenlijk de spannendste eeuw zijn geweest om in te leven?
Niet deze. Niet alleen is het in onze tijd onmogelijk om een uomo universale te zijn, het is zelfs onmogelijk om de hele wiskunde te overzien, en er zijn maar weinig wiskundigen die aan de top staan van meer dan één wiskundig deelgebied. En dat is jammer, want al die verschillende vakgebieden hebben elkaar ook van alles te bieden. Dus als wiskundige zou ik liever in een eeuw geboren zijn waarin de hele wiskunde binnen een mensenleven nog een beetje behapbaar was, en er nog meer fundamenteels te ontdekken was.
Die ideale eeuw ligt zeker ook niet in de door Guus Meeuwis bezongen middeleeuwen, niet in onze regionen tenminste. In het Islamitische Midden-Oosten misschien wel. Terwijl onze ridders en helden elkaar aan hun lans regen, en terwijl onze monniken baden en met een beetje geluk wat wiskunde onderwezen op de kloosterscholen of uitrekenden wanneer het Pasen was, vertaalden de wetenschappers in de Islamitische wereld de belangrijkste teksten van de Griekse oudheid in het Arabisch, waardoor een groot deel voor ons bewaard gebleven is, en ontwikkelden ze zelf indrukwekkende nieuwe wiskunde.
Om wat dichter bij huis te blijven: ik denk dat het Nederland van de zeventiende eeuw een goede kandidaat is. Onze zeventiende eeuw wordt natuurlijk niet voor niets de Gouden Eeuw genoemd. Er heerste voorspoed in de Republiek. En ook voor wiskundigen was het hier goed toeven: Descartes bracht zijn controversiële werken hier uit, want hier was vrijheid.
Ook Christiaan Huygens, Willebrord Snellius, Ludolph van Ceulen en Frans van Schooten Jr. waren creatieve wiskundigen. En spannend was het ook! Er heerste een sterk polemische cultuur. In pamfletten en andere teksten daagde men elkaar uit tot het oplossen van problemen, en bluf en grootspraak waren daarbij niet van de lucht, net zoals snedige geschriften waarin de al dan niet foutieve oplossingen van anderen subtiel of minder subtiel werden afgekraakt. Voer voor de wetenschapshistorici van nu!
De wiskundigen uit de zeventiende eeuw voldoen ook nog eens min of meer aan de dromen van Guus Meeuwis: Snellius dwaalde door de velden rond Leiden voor zijn landmetingen, Descartes woonde op een kasteeltje in Oegstgeest, en Jan de Witt, die behalve staatsman ook een begenadigd wiskundige was, kwam na de bekende lynchpartij om het leven door een nekschot.
Gisteren vond in Amsterdam de Junior Wiskunde Olympiade plaats. Dat is een wiskundewedstrijd voor scholieren uit klas 1, 2 en 3. Meedoen was al een hele prestatie: de 90 leerlingen die uitgenodigd waren, zijn de leerlingen die het beste gescoord hebben bij de Kangoeroewedstrijd.
Er waren mooie prijzen te winnen, per klas een eerste, tweede en derde prijs, te weten:
1e prijs: een portable DVD-speler
2e prijs: een MP3-speler
3e prijs: denkspel "Blokus"
De wedstrijd bestond uit twee onderdelen (vijftien meerkeuzevragen voor twee punten elk en tien open vragen voor drie punten elk), en verder werden de deelnemers vermaakt met een lezing van Joost Hulshof en een workshop.
En de winnaars zijn ... *tromgeroffel*:
Klas 1: Pepijn de Maat (1e), Jelle Kuyper (2e) en Tim Brouwer (3e)
Klas 2: Thomas Derks (1e), Oscar Jansen (2e) en Matthijs Vernooij (3e)
Klas 3: Thijs Douwes (1e), Casper de Winter (2e) en Jeroen Huijben (3e)
Van harte gefeliciteerd allemaal!
Na het weekend komen de opgaven en meer foto's van de dag op deze website.
Superleuk: deze muziekdoos met een Möbiusband! Het doosje speelt de muziek eerst gewoon en daarna op de kop, en dan weer gewoon, enzovoorts. Via Moonmilk.
Er zijn heel veel manieren om \(\) te benaderen, maar gooien met bevroren hotdogs is waarschijnlijk de leukste. Op WikiHow vind je precies hoe het werkt. In het kort: maak met plakband banen op de vloer die elk net zo breed zijn als een hotdog. Gooi vervolgens de hotdogs op de grond. Vermenigvuldig het totaal aantal worpen met twee en deel dit getal door het aantal keren dat een hotdog het plakband raakt. Als je vaak genoeg (zeg 200 keer) hebt gegooid, dan zou dit een aardige benadering van \(\) moeten geven. En een boel rommel op de vloer.
Liefhebbers herkenden natuurlijk al de naald van Buffon in dit experiment. Mochten leraren het op deze manier in de klas gaan uitvoeren, dan houden de wiskundemeisjes zich aanbevolen voor foto's!
Het is weer oktober, dus Oktober Kennismaand is van start gegaan! De hele maand worden overal in het land activiteiten georganiseerd waarbij je kennis kunt maken met de wereld van wetenschap en techniek. Het thema is: reis naar het onbekende. Want, volgens de website:
De reis van Darwin, de reizen van ruimterobots, de speurtocht via telescopen, de ontwikkeling van de snaartheorie, de zoektocht naar het Higgsdeeltje, het onderzoeken van de relatie tussen DNA en eiwitten, de fabricage van steeds kleinere structuren (nanotechnologie), quantumcomputers, energietechnologie, mobiliteitsonderzoek, het in kaart brengen van de menselijke geest, leven in de kosmos, natuurlijke systemen, klimaatsverandering, robotics… Allemaal zijn het reizen naar het onbekende.
Hieronder staan wat voorbeelden van grote activiteiten waar je vast wel wiskunde tegenkomt. Het hele programma per provincie kun je hier vinden. Er staat veel leuks bij!
- zondag 4 oktober: Publieksdag TU/e
- zaterdag 10 oktober: Science Park Amsterdam Open Dag 2009 - Centrum Wiskunde & Informatica (CWI)
Trek rond door de verrassende wereld van wiskunde en informatica bij het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI)! Reis naar de zon op aarde in een minicollege over kernfusie en wiskunde, of hoor hoe reuzenbliksems hoog boven de wolken ontstaan. Dwaal rond over de puzzelmarkt van Vierkant voor Wiskunde, laat je meenemen door Pythagoras - wiskunde voor jongeren. Knutsel in de Pretlabs en laat je verleiden door Arabesk wiskundepuzzels.
- zondag 18 oktober: Wetenschapsdag Universiteit Leiden
De reis van Darwin, de reizen van ruimterobots, de speurtocht via telescopen, de ontwikkeling van de snaartheorie, de zoektocht naar het Higgsdeeltje, het onderzoeken van de relatie tussen DNA en eiwitten, de fabricage van steeds kleinere structuren (nanotechnologie), quantumcomputers, energietechnologie, mobiliteitsonderzoek, het in kaart brengen de menselijke geest, leven in de kosmos, natuurlijke systemen, klimaatsverandering, robotics… het zijn allemaal reizen naar het onbekende. Tijdens de Wetenschapsdag op zondag 18 oktober 2009 nemen Leidse musea en instituten en de Universiteit Leiden je mee op reis. Ook daar zullen Pythagoras en de puzzelmarkt van Vierkant voor Wiskunde aanwezig zijn.
Vannacht werden de jaarlijkse IgNobel-prijzen weer uitgereikt aan `onderzoekers' die mensen eerst laten lachen en daarna nadenken.
De IgNobel-prijs voor wiskunde ging naar Gideon Gono, van Zimbabwes Reserve Bank "for giving people a simple, everyday way to cope with a wide range of numbers by having his bank print notes with denominations ranging from one cent to one hundred trillion dollars."
Gono kwam zijn prijs helaas niet ophalen.
