Wiskundemeisjes

Vrijdag en zaterdag vinden de 13e Nationale Wiskunde Dagen plaats. Wiskundedocenten komen twee dagen lang bij elkaar om op een andere manier met wiskunde om te gaan dan op school. Er komen allerlei spannende toepassingen aan de orde, maar ook "wiskunde om de wiskunde" is natuurlijk van de partij! Helaas zijn de dagen al volgeboekt.

Op radio 5 vertelde Michiel Doorman wat er gaat gebeuren op de wiskundedagen. Luister hier naar deze uitzending van Hoe?zo!. In het programma wordt ook gediscussieerd over de taligheid van het huidige wiskunde-onderwijs en de noodzaak van rekenvaardigheden en abstractie.

Een van de thema's op de Wiskunde Dagen is "wiskunde en het spoor", over de HSL die last heeft van trillingen in het veen en natuurlijk over het nieuwe spoorboekje. Andere thema's zijn bijvoorbeeld "wiskunde en film", "geen economie zonder wiskunde", "wiskundige helden: Huygens" en "onverwachte ontwikkelingen in de 20ste eeuwse wiskunde". Maar ook een wiskundemeisje is aanwezig: ik geef een workshop over driehoekjes!

(Jeanine)

De Universitaite Wiskunde Competitie (UWC voor vrienden) staat bekend om de lastige vragen. Deze keer staat er een vraag in die niet heel moeilijk lijkt (maar schijn kan bedriegen).

Zeventien studenten doen mee aan een toernooi met drie sporten: badminton, squash en tennis. Elk tweetal studenten speelt tegen elkaar in precies één van de drie sporten. Laat zien dat er een groep van minstens drie studenten bestaat waarin onderling gestreden wordt in één en dezelfde sport.

Iedereen mag tot 1 maart oplossingen insturen, kijk op de site van de UWC voor meer informatie en de originele Engelse formulering van het probleem.

(Ionica)

Dat wiskunde leuk is spreekt voor zich, en dat lego leuk is weten we natuurlijk allemaal! Er zijn dan ook mensen die proberen het beste van twee werelden te combineren en wiskundige figuren gaan bouwen met lego.

Zo iemand is Andrew Lipson. Kijk vooral ook even naar de briljante foto van hemzelf die op zijn homepage staat.

Op zijn lego-pagina staan mooie wiskundige lego-beelden. Ook heeft hij beroemde Escher-prenten nagebouwd in lego, zelfs onmogelijke figuren als Belvedere en Relativiteit!

Met dank aan Derk voor de tip.

(Jeanine)

Zelfs Fokke & Sukke hebben op hun scheurkalender iets te melden over de stelling van Pythagoras. Met dank aan René!

Maar onze vreugde was van korte duur: zie hieronder hoe Fokke & Sukke in de Mare van deze week over wiskundemeisjes blijken te denken...

(Jeanine)

Mark Peletier

Mark Peletier is een van de jongste professoren van Nederland en een zeer veelzijdig wiskundige. Hij werkt in het gebied van variationele methoden en zijn werk wordt getypeerd door de grote interesse in toepassingen. Hij werkte bijvoorbeeld aan elastische structuren (zoals in elkaar verstrengeld DNA) en "vouwen" in gesteenten. Of, zoals hij het zelf zei in zijn oratie: "Waar ik me op concentreer is waar differentiaalvergelijkingen systemen beschrijven die op één of andere manier complex zijn."

Mark Peletier was jarenlang een van de stuwende krachten achter de jaarlijkse Studiegroep Wiskunde met Industrie, waar wiskundigen een week werken aan echte problemen van bedrijven. Hij was ook betrokken bij verschillende projecten om het grote publiek bij wiskunde te betrekken, zoals Eurodiffusie en De Grote Griepmeting. Sinds vorig jaar is Mark Peletier actief bij Beter Onderwijs Nederland, de vereniging die strijdt voor (de naam zegt het al) beter onderwijs. De wiskundemeisjes belden naar Eindhoven om te vragen wie de favoriete (nog levende!) wiskundige van Mark Peletier is. Hij koos iemand die in hetzelfde gebied als hijzelf werkt:

Felix Otto

Felix Otto werd geboren in 1966 in München. Hij studeerdeerde wiskunde in Bonn en promoveerde daar in 1993. Daarna werkte hij in New York, Pittsburgh en Santa Barbara. In 1999 keerde hij terug naar Bonn als professor in de toegepaste wiskunde. In 2006 kreeg hij de Förderpreis für deutsche Wissenschaftler im Gottfried Wilhelm Leibniz-Programm der Deutschen Forschungsgemeinschaft (Leibniz-prijs voor vrienden) ter waarde van 1.55 miljoen euro.

Otto's werk bevindt zich op de driepoot van wiskunde in continue media, variationele methoden en differentiaalvergelijkingen. Wat hem volgens Peletier zo interessant maakt, is dat hij compleet nieuwe concepten verzint en daarmee hele vakgebieden lanceert. Een voorbeeld is het gebied van gradiëntstromen. Men nam lange tijd aan, dat slechts een klein deel van bepaalde fysische systemen daarmee te beschrijven was. Otto toonde aan dat de groep van systemen die als een gradiëntstroom gezien kunnen worden veel groter is: elk systeem waarbij traagheid geen rol speelt valt eronder. Deze ontdekking gaf aanleiding tot een hele berg nieuw onderzoek, doordat Otto in zijn bewijs nieuwe Riemanniaanse objecten gebruikte.

Felix Otto is volgens Peletier ook nog een soort ideale schoonzoon: "Hij dwingt respect af door zijn vriendelijkheid. Otto is iemand die bij een lezing achterin de zaal zit en na afloop niet alleen vragen stelt, maar ook de spreker attent maakt op interessante dwarsverbanden met ander werk en op mogelijke contacten."
Peletier hecht veel waarde aan het volgende idee van Otto: "Als het systeem dat je bestudeert heel ingewikkeld is, dan moet je je verwachtingen aanpassen." Otto bedoelt hiermee dat veel natuurlijke systemen van zichzelf zo complex zijn, dat je ze nooit helemaal met wiskunde kunt beschrijven. Als je bijvoorbeeld wilt modelleren wat er in een mierenhoop gebeurt, dan kun je niet het gedrag van elke losse mier apart beschrijven. Je moet zoeken naar een goede vereenvoudiging, zodat de vergelijkingen eenvoudig genoeg zijn om iets ermee te doen en tegelijkertijd complex genoeg om iets zinnigs over het systeem te zeggen. Otto is zelf erg goed in het vinden van goede beschrijvingen van ingewikkelde dingen. Daardoor is er goede hoop dat we in de toekomst steeds naar complexere systemen zullen kunnen kijken.
(Ionica)

Deze week verscheen het artikel Statistics: Conviction by numbers in Nature. Hierin wordt de zaak van Lucia de B. nogmaals onder de loep genomen. Zij werd in 2004 veroordeeld tot levenslang voor zeven moorden en drie pogingen tot moord. De verpleegster was tijdens haar werk aanwezig bij deze sterfgevallen van patiënten. Volgens deskundigen was de kans dat een verpleegster bij zo veel sterfgevallen aanwezig was 1 op 342 miljoen. Destijds waren er al discussies over deze kans. Verschillende kansrekenaars kwamen met verschillende aannames en hogere kansen.

Vorig jaar raakten wiskundigen Richard Gill en Peter Grünwald geïnteresseerd in de zaak via het boek van wetenschapsfilosoof Ton Derksen. Zij ontdekten dat er geen discussie was geweest over de gegevens die gebruikt waren om statistiek op toe te passen en dat dit ernstige fouten opleverde. Gill zegt in Nature: "I am so convinced that the statistics are wrong, that I am more inclined to believe in the incompetence of the entire process than in the existence of a serial killer."

Gill legt alles zelf uitstekend uit in Lying Statistics Damn Nurse Lucia de B. Een voorbeeld van gegevens die niet zijn meegenomen: toen Lucia de B. tussen 1999 en 2001 op een afdeling werkte, waren er zes onverklaarbare sterfgevallen. Voordat zij er werkte, vielen er in een zelfde periode zeven onverklaarde doden. Grünwald merkt in Nature op dat het merkwaardig is dat er minder doden vallen terwijl er een seriemoordenaar rondloopt.

Gill en Grünwald stuurden een brief naar de commissie Posthumus II die bepaalt of een zaak voor herziening in aanmerking komt. Waarschijnlijk zendt EenVandaag komende vrijdag een item uit over dit onderwerp. Al waarschuwde Gill ons, dat het misschien uitgesteld wordt omdat de redactie wil wachten op het besluit van de commissie.

(Ionica)

Zoals jullie al in een reactie konden zien, werden de wiskundemeisjes door Heidi getikt in een online weblog-tikkertje. Het is de bedoeling dat we nu 5 intrigerende, voor de lezers nog onbekende feiten over onszelf bekend maken, en vervolgens moeten we 5 andere webloggers tikken.

Vandaar, hier 5 intrigerende feiten over de wiskundemeisjes:

1. De wiskundemeisjes hebben allebei een priemgetal als huisnummer.

2. Onze inmiddels ongeveer 900 bezoekers per dag vinden ons steeds minder vaak met de zoektermen "meisjes, naakt". (Na deze post zal dat wel weer vaker worden.)

3. De wiskundemeisjes doen ook wel eens andere dingen dan wiskunde: Ionica is haar studie begonnen met een propedeuse informatica en Jeanine heeft ook filosofie van de wiskunde gestudeerd.

4. Ionica heeft ooit een 2 voor een inleidend vak differentiaalvergelijkingen gecompenseerd met andere vakken, zodat ze nu moeilijke differentiaalvergelijkingen beter kan oplossen dan makkelijke.

5. Een aantal deelnemers van Vierkantkamp denkt dat Jeanine een geheime relatie heeft met een zekere vaste bezoeker van de wiskundemeisjes. In feite proberen Jeanine en die vaste bezoeker juist de deelnemers aan elkaar te koppelen.

We zullen de volgende webloggers gaan tikken:
Qulog
Betablokker
QED
Pluk de filosofie
Tammo Jan

(Jeanine & Ionica)

Tom stuurde ons een bijzonder goede tip: bij De Boekenmarkt is The Dot & the Line - a romance in lower mathematics voor maar 4,50 te koop (hij staat in de nieuwe catalogus). Je kunt online bestellen of naar de winkel in Den Haag gaan. Het boekje gaat over een rechte lijn die verliefd wordt op een rode stip en alles op alles zet om haar (hem?) te veroveren. De wiskundemeisjes hebben net twee boekjes besteld en kunnen jullie nog niet vertellen of het echt de moeite waard is. De recensies op Amazon zijn echter overweldigend positief: 25 gebruikers gaven het boek 5 van de 5 sterren en Satuday Review schreef:

"A clever idea, carried out to perfection. You will find yourself going through these ingenious pages again and again. A gem."

Dat belooft veel goeds!

(Ionica)

Af en toe houden de wiskundemeisjes zich ook buiten internet op. En heel af en toe verschijnen ze dan wel in andere media, bijvoorbeeld op de radio of in tijdschriften. Omdat jullie dat vast niet allemaal vanzelf horen of lezen, hebben we een nieuwe pagina gemaakt: In de media.

Op die pagina zijn onze radio-interviews te beluisteren en je vindt er alle stukjes uit kranten en tijdschriften die door ons samen geschreven zijn of over de wiskundemeisjes gaan.

(Jeanine)

Natuurlijk wil iedereen precies weten hoe het zit met reken mee met abc en het abc-vermoeden! Daarom mochten zowel Bart de Smit als Ionica gisteren op de radio iets vertellen over het project.

Luister hier naar Bart op 100% NL en luister hier naar Ionica op BNR Nieuwsradio.

(Jeanine)